Theo Cơ quan Bảo vệ môi trường Mỹ, không nơi nào tại Mỹ không bị ảnh hưởng từ nguy cơ ô nhiễm không khí và nguồn nước, vì “hóa chất vĩnh viễn” PFAS xuất hiện ở khắp nơi.
Cơ quan Bảo vệ môi trường Mỹ đã phát hiện đến 120.000 địa điểm tại nước này có người bị phơi nhiễm với “hóa chất vĩnh viễn” liên quan đến ung thư và nhiều bệnh lý khác.
Tờ The Guardian vừa qua dẫn số liệu của Cơ quan Bảo vệ môi trường Mỹ (EPA) cho thấy gần như không nơi nào tại Mỹ không bị ảnh hưởng từ nguy cơ ô nhiễm không khí và nguồn nước, vì “hóa chất vĩnh viễn” PFAS xuất hiện ở khắp nơi.
Theo EPA, chất per- và polyfluoroalkyl (PFAS) là một nhóm hơn 5.000 hóa chất do con người tạo ra, được sản xuất và sử dụng trong nhiều ngành công nghiệp, từ đóng gói thực phẩm cho đến sản phẩm gia dụng, đồ điện tử, trong nước, không khí, thực phẩm, bao bì, thậm chí trong dầu gội đầu hoặc đồ trang điểm.
Con người có thể phơi nhiễm do uống nước, ăn thực phẩm hoặc hít thở không khí bị nhiễm độc, tiếp xúc với các sản phẩm làm từ PFAS.
Hóa chất vĩnh viễn có mặt ở nhiều nơi trên đất Mỹ. Ảnh: Thanh Niên
Những hóa chất này tồn tại lâu dài trong môi trường và trong cơ thể người, có khả năng tích tụ theo thời gian và không phân hủy. Đã có những bằng chứng cho thấy phơi nhiễm PFAS có thể dẫn đến ảnh hưởng có hại đối với sức khỏe.
Trong danh sách bị ảnh hưởng từ PFAS, Colorado là bang xếp đầu với 21.400 cơ sở, California với 13.000 cơ sở và Oklahoma là khoảng 12.000 cơ sở. Những cơ sở này gồm có các khu công nghiệp về dầu mỏ, khí đốt, khai khoáng, sản xuất hóa chất, nhựa, xử lý chất thải… Sân bay, cơ sở huấn luyện cứu hỏa và một số cơ sở liên quan đến quân sự cũng có người phơi nhiễm với hóa chất này.
Trong số những cơ sở trên có nơi còn hoạt động và có nơi không còn hoạt động. Tuy nhiên, PFAS là hóa chất vĩnh viễn và có thể tồn tại lâu dài trong môi trường nên dù cơ sở không còn hoạt động, loại hóa chất này cũng là vấn đề.
Chuyên gia về chất độc y tế công cộng David Brown, cựu giám đốc về dịch tễ môi trường tại Sở y tế Connecticut, cho rằng những người sống gần những cơ sở này chắc chắn bị phơi nhiễm với PFAS, một số người bị phơi nhiễm ở mức độ cao. Vị chuyên gia nghi ngờ rằng còn nhiều cơ sở khác cũng có người bị ảnh hưởng từ những hóa chất này nhưng chưa được đưa vào danh sách của EPA.
EPA dự kiến sắp công bố kế hoạch hành động nhằm giải quyết vấn đề PFAS. Việc tổng hợp danh sách các cơ sở nói trên là một phần trong nỗ lực của cơ quan này nhằm hiểu rõ hơn và giảm nguy cơ của PFAS đối với sức khỏe người và môi trường.
Liên quan tới hóa chất vĩnh viễn, trước đó Hãng tin AFP dẫn thông tin từ Cơ quan Bảo vệ môi trường Mỹ (EPA) cho biết, đơn vị này đã công bố kế hoạch ba năm nhằm đặt ra ngưỡng tối đa trong nước uống với các hóa chất được gọi là PFA.
PFA gồm hơn 4.500 hóa chất kỵ nước. Do phân hủy cực kỳ chậm, PFA có biệt danh là “hóa chất mãi mãi”. Chúng có khả năng chống lại sự suy thoái sinh học và hóa học, không hòa tan trong lipit hoặc các dung môi không phân cực trong tự nhiên.
Nhờ các đặc tính này, các hóa chất PFA được sử dụng rộng rãi như chất hoạt động bề mặt với tác dụng bảo vệ bề mặt các sản phẩm. Chúng có trong bao bì thực phẩm, như hộp bánh pizza, sản phẩm tẩy rửa, sơn, vecni hoặc chất phủ. Cá sống ở nguồn nước bị ô nhiễm có thể có PFA.
Việc sản xuất và sử dụng PFA trong vô số sản phẩm tiêu dùng hằng ngày đã gây ra tình trạng ô nhiễm PFA trên diện rộng ở nhiều quốc gia.
Sau khi ăn vào, các PFA sẽ tích tụ trong cơ thể. Theo một số nghiên cứu, tiếp xúc với PFA có thể dẫn đến các vấn đề về khả năng sinh sản, chậm phát triển ở trẻ em, tăng nguy cơ béo phì hoặc một số bệnh ung thư (tuyến tiền liệt, thận và tinh hoàn), tăng mức cholesterol hoặc thậm chí giảm phản ứng miễn dịch với một số bệnh nhiễm trùng hoặc sau khi tiêm vắc xin.
Cơ quan Bảo vệ môi trường Mỹ có kế hoạch xác định một số chất PFA nhất định là “chất độc hại” và yêu cầu các nhà sản xuất cung cấp thông tin về độc tính của chúng.
Michael Regan, lãnh đạo EPA, cho biết lộ trình quản lý các chất PFA được tiếp cận từ ba hướng: tăng cường nghiên cứu về các PFA, hành động để hạn chế sự phổ biến của chúng trong môi trường và đẩy nhanh tiến độ làm sạch các địa điểm bị ô nhiễm.
Tại Mỹ, hàng nghìn cộng đồng có loại hóa chất độc hại vĩnh viễn này trong nguồn nước, PFA có mặt gần 400 cơ sở quân sự. Ước tính có “hơn 200 triệu người Mỹ đang uống nước bị nhiễm PFA”.
Cơ quan Bảo vệ môi trường Mỹ đã biết về những rủi ro do PFA gây ra từ ít nhất là năm 1998 nhưng đã không hành động, một nhóm hành động vì môi trường cho biết.
Tại Việt Nam, báo cáo Thông tin về PFA tại Việt Nam của Trung tâm Con người và thiên nhiên (PanNature) trước đó cũng cho thấy các hợp chất PFA tại Việt Nam phần lớn không được kiểm soát. Ô nhiễm PFAS trong nước rất phổ biến và có hiện tượng hải sản ở vùng biển Việt Nam bị nhiễm PFA.
An Dương (T/h)
https://vietq.vn/my-canh-bao-hoa-chat-vinh-vien-doc-hai-hien-dien-o-khap-noi-d192994.html
