Một nghiên cứu mới xuất phát từ Đại học McGill (Canada), do nhà khoa học Masha Prager-Khoutorsky dẫn đầu, cho thấy chế độ ăn nhiều muối có thể kích hoạt viêm não, từ đó làm tăng huyết áp.

Nghiên cứu do nhà khoa học Masha Prager-Khoutorsky của Đại học McGill, Canada dẫn đầu, phối hợp với một nhóm nghiên cứu liên ngành tại McGill và Viện Nghiên cứu thuộc Trung tâm Y tế Đại học McGill, cho thấy não có thể là mắt xích còn thiếu trong một số dạng huyết áp cao – hay còn gọi là tăng huyết áp thường được cho là do thận.

Prager-Khoutorsky, Phó Giáo sư tại Khoa Sinh lý học của Đại học McGill, cho biết: “Đây là bằng chứng mới cho thấy huyết áp cao có thể bắt nguồn từ não, mở ra cánh cửa cho việc phát triển các phương pháp điều trị tác động lên não”.

Tăng huyết áp ảnh hưởng đến 2/3 số người trên 60 tuổi và gây ra 10 triệu ca tử vong trên toàn thế giới mỗi năm. Thường không có triệu chứng, tình trạng này làm tăng nguy cơ mắc bệnh tim, đột quỵ và các vấn đề sức khỏe nghiêm trọng khác.

Khoảng 1/3 số bệnh nhân không đáp ứng với các loại thuốc tiêu chuẩn, vốn chủ yếu nhắm vào mạch máu và thận dựa trên quan điểm lâu đời cho rằng tăng huyết áp bắt đầu từ đó. Nghiên cứu được công bố trên tạp chí Neuron cho thấy não bộ cũng có thể là yếu tố chính gây ra tình trạng này, đặc biệt là trong các trường hợp kháng thuốc gợi mở rằng não có thể là nhân tố mấu chốt trong một số trường hợp kháng trị.

Trong thí nghiệm, chuột được cho uống nước chứa 2% muối—tương đương chế độ ăn nhiều muối trong thực phẩm chế biến như thức ăn nhanh, mì ăn liền, thịt xông khói hoặc phô mai chế biến sẵn. Chế độ ăn nhiều muối đã kích hoạt các tế bào miễn dịch ở một vùng não cụ thể, gây viêm và làm tăng đột biến hormone vasopressin, làm tăng huyết áp. Các nhà nghiên cứu đã theo dõi những thay đổi này bằng kỹ thuật chụp ảnh não và xét nghiệm tiên tiến mới chỉ được áp dụng gần đây.

Không chỉ não, cơ chế viêm do muối còn ảnh hưởng đến hệ miễn dịch toàn thân. Ví dụ, muối dư thừa làm mất cân bằng vi sinh đường ruột, kích hoạt tế bào miễn dịch sản sinh IL-17 – một cytokine viêm gây nhiều bệnh, từ cao huyết áp đến trầm cảm.

Các nhà nghiên cứu sử dụng chuột cống thay vì những loài chuột thường được nghiên cứu hơn vì chuột cống điều chỉnh lượng muối và nước giống con người hơn. Điều này khiến những phát hiện này có nhiều khả năng áp dụng cho con người hơn, Prager-Khoutorsky lưu ý.

Cần có cách ăn muối an toàn để tránh bị huyết áp. Ảnh minh họa

Thông tin thêm về việc ăn nhiều muối có thể làm tăng huyết áp, Bệnh viện Vinmec cũng cho rằng, khi nhắc đến chỉ số huyết áp trong cơ thể, nhiều người thường không nghĩ đến thận. Tuy nhiên, khi cơ quan hình hạt đậu này bị tổn thương hoặc bị mất cân bằng mà việc ăn quá nhiều muối là một trong những nguyên nhân gây ra điều đó thì cả huyết áp nói riêng và hệ thống tim mạch nói chung đều sẽ phải gánh chịu những hậu quả hết sức nặng nề.

Thận của một người trưởng thành, sức khỏe bình thường lọc hơn 120 lít máu mỗi ngày. Thận kéo chất độc và các loại chất thải lỏng từ các tế bào trên khắp cơ thể, sau đó đưa chúng đến bàng quang. Ăn quá nhiều muối có thể khiến quá trình lọc của thận bị ảnh hưởng dẫn đến sự tích tụ chất độc và các chất thải trong mạch máu và làm huyết áp tăng lên.

Theo thời gian ăn mặn tăng huyết áp, làm cứng và thu hẹp tiết diện của các mạch máu. Khiến cho lưu lượng máu và oxy đến các cơ quan quan trọng giảm. Vì vậy, tim cố gắng nhiều hơn để bơm máu đi khắp cơ thể, điều này càng làm chỉ số huyết áp tăng cao.

Tiến sĩ Thomas, Giám đốc Trung tâm Rối loạn huyết áp thuộc Khoa Thận và Tăng huyết áp Mỹ nói: “Một số người có thể tiêu thụ muối mà không ảnh hưởng đến huyết áp của họ. Nhưng đối với những người “nhạy cảm với muối”, ngay cả một lượng rất nhỏ cũng có thể khiến khả năng lọc của thận ảnh hưởng nặng nề từ đó làm tăng huyết áp.” Nhạy cảm với muối phổ biến nhất ở những người trung niên hoặc cao tuổi, thừa cân, béo phì và người Mỹ gốc Phi. Nhạy cảm với muối cũng có xu hướng trở nên phổ biến hơn khi chúng ta già đi.

Theo Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), người trưởng thành chỉ nên tiêu thụ không quá 5g muối mỗi ngày (tương đương khoảng 2g natri). Hạn chế vượt quá mức này là cách phòng ngừa hiệu quả nhất để giảm nguy cơ tim mạch, đột quỵ và suy thận. Chế độ ăn giàu muối không chỉ gây tăng huyết áp qua tác động lên thận hay mạch máu, mà còn qua cơ chế viêm não, kích hoạt hormone điều hòa huyết áp. Khoa học hiện nay không còn “ngây thơ” khi chỉ hướng đến các cơ quan ngoại vi như thận—bộ não giờ đây là mục tiêu dự phòng và điều trị mới đầy hứa hẹn.

Các chuyên gia khuyến cáo, cách đơn giản nhất để phòng ngừa tăng huyết áp là thay đổi thói quen ăn uống. Người dân nên giảm muối ngay từ trong nấu nướng hằng ngày, bởi lượng muối thêm trực tiếp vào món ăn tuy nhỏ nhưng lại dễ kiểm soát nhất. Quan trọng hơn, cần hạn chế thực phẩm chế biến sẵn như đồ hộp, mì ăn liền, xúc xích, snack hay phô mai công nghiệp, bởi đây mới là nguồn “muối ẩn” chiếm phần lớn khẩu phần.

Thay vào đó, hãy ưu tiên thực phẩm tươi như rau xanh, trái cây, cá, thịt nạc và ngũ cốc nguyên hạt. Những nhóm thực phẩm này không chỉ giàu dinh dưỡng mà còn cung cấp nhiều kali tự nhiên – khoáng chất có tác dụng cân bằng natri, hỗ trợ điều hòa huyết áp. Các chế độ ăn khoa học đã được chứng minh hiệu quả như DASH hay Địa Trung Hải đều nhấn mạnh giảm muối, tăng rau củ, đạm lành mạnh và chất béo tốt.

Bên cạnh điều chỉnh chế độ ăn, giảm muối chỉ là bước khởi đầu. Người dân cũng cần kết hợp tập luyện thể thao thường xuyên, giữ cân nặng hợp lý, ngủ đủ giấc và kiểm tra huyết áp định kỳ. Đây là những yếu tố then chốt giúp giảm nguy cơ tim mạch, đột quỵ và các biến chứng khác liên quan đến tăng huyết áp.

QCVN 01-193:2021/BNNPTNT – Những yêu cầu cơ bản đối với muối thực phẩm

Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn (nay là Bộ Nông nghiệp và Môi trường) đã ban hành QCVN 01-193:2021/BNNPTNT – Quy chuẩn kỹ thuật quốc gia đối với muối (natri clorua) thực phẩm, chính thức có hiệu lực từ tháng 8/2022. Đây là văn bản quan trọng nhằm chuẩn hóa chất lượng muối dùng trong ăn uống và chế biến thực phẩm tại Việt Nam, đồng thời tạo hành lang pháp lý để quản lý sản xuất, kinh doanh, nhập khẩu muối.

Theo quy chuẩn, muối thực phẩm phải đáp ứng một loạt yêu cầu kỹ thuật về chỉ tiêu hóa học, vệ sinh an toàn và thành phần vi chất. Cụ thể, hàm lượng natri clorua (NaCl) tính theo chất khô phải đạt tối thiểu 89%, trong khi độ ẩm không được vượt quá 9%. Hàm lượng tạp chất không tan trong nước bị khống chế ở mức tối đa 0,3% khối lượng khô. Với muối i-ốt, quy định yêu cầu hàm lượng i-ốt dao động trong khoảng từ 20 đến 40 mg/kg, phù hợp hướng dẫn bổ sung vi chất của Bộ Y tế.

Một điểm đáng chú ý là quy chuẩn đặt ra ngưỡng giới hạn nghiêm ngặt đối với các kim loại nặng có nguy cơ gây hại cho sức khỏe. Theo đó, asen không được vượt quá 0,5 mg/kg, chì không quá 2,0 mg/kg, cadimi 0,5 mg/kg, thủy ngân 0,1 mg/kg và đồng 2,0 mg/kg. Các quy định này nhằm bảo đảm muối lưu thông trên thị trường an toàn tuyệt đối cho người tiêu dùng.

Bên cạnh đó, QCVN 01-193:2021/BNNPTNT cũng dẫn chiếu các quy định liên quan đến việc sử dụng phụ gia thực phẩm và i-ốt bổ sung, đồng thời quy định rõ phương pháp thử nghiệm, lấy mẫu để kiểm soát chất lượng. Đây là bước tiến quan trọng trong việc nâng cao chất lượng muối Việt Nam, góp phần bảo vệ sức khỏe cộng đồng và đáp ứng yêu cầu ngày càng khắt khe của thị trường trong nước cũng như xuất khẩu.

Vân Thảo (T/h)
https://vietq.vn/che-do-an-nhieu-muoi-co-the-gay-viem-nao-gia-tang-huyet-ap-va-cach-dieu-chinh-an-toan-d236177.html