Nhằm thúc đẩy sản xuất xanh, bảo vệ môi trường trước áp lực từ rác thải nhựa, giấy, thủy tinh, Hà Nội đang triển khai hàng loạt chính sách ưu đãi mạnh mẽ để khuyến khích tái chế và phát triển sản phẩm thân thiện với môi trường.

Thủ đô Hà Nội là đô thị đặc biệt, giữ vai trò trung tâm kinh tế, văn hóa, khoa học và an ninh quốc phòng, cũng là đô thị có diện tích, dân số lớn hàng đầu cả nước. Về tốc độ tăng trưởng kinh tế, Hà Nội cũng cao nhất toàn quốc. Tuy nhiên, cùng với đó, Hà Nội đã và đang phải đối diện với rất nhiều thách thức, trong đó có vấn đề về môi trường như ô nhiễm không khí, quá tải trong xử lý chất thải rắn, nước thải,…

Thống kê cho thấy mỗi ngày Hà Nội phát sinh từ 7.500 đến 8.000 tấn rác sinh hoạt, trong đó khoảng một phần ba có khả năng tái chế, chủ yếu là nhựa và giấy. Riêng rác thải nhựa lên tới hơn 1.400 tấn/ngày, với hơn 60% là nhựa dùng một lần và túi nilon. Rác thải nhựa đang trở thành mối đe dọa lớn đối với môi trường và sức khỏe người dân. Với tốc độ đô thị hóa nhanh chóng, Thủ đô đang đối mặt với bài toán cân bằng giữa phát triển và kiểm soát ô nhiễm nhựa, đòi hỏi những giải pháp bền vững từ chính quyền, doanh nghiệp và cộng đồng. Tuy nhiên, hiện chỉ khoảng 20% trong số này được tái chế, chủ yếu bởi các hộ gia đình hoặc làng nghề nhỏ lẻ, tập trung vào các loại nhựa cứng có giá trị cao, trong khi nhựa mềm, nilon gần như bị thải bỏ.

Việc ưu đãi đối với các hoạt động tái chế rác thải sử dụng công nghệ hiện đại sẽ khiến cho thành phố Hà Nội giảm thiểu ô nhiễm môi trường . Ảnh: VnExpress

Theo các chuyên gia, rác thải nhựa, với đặc tính khó phân hủy, có thể tồn tại trong môi trường hàng trăm, thậm chí hàng nghìn năm. Khi bị chôn lấp, chúng ngăn cản quá trình hấp thụ nước và dưỡng chất của đất, gây ảnh hưởng đến sự sinh trưởng của cây trồng. Khi bị đốt, chúng thải ra các chất độc hại như dioxin và furan, gây ô nhiễm không khí và ảnh hưởng đến sức khỏe con người. Hình ảnh những dòng sông, con kênh ngập tràn rác thải nhựa đã trở nên quá quen thuộc, gây mất mỹ quan đô thị và tiềm ẩn nguy cơ tắc nghẽn hệ thống thoát nước.

Trong khi mối nguy hại của rác thải nhựa là rất rõ ràng thì công tác quản lý ô nhiễm nhựa tại Hà Nội nói riêng và nhiều đô thị lớn nói chung hiện vẫn còn gặp nhiều khó khăn. Hệ thống thu gom rác thải nhựa chưa được tách biệt với rác sinh hoạt, dẫn đến việc tái chế gặp trở ngại. Ý thức phân loại rác tại nguồn của người dân còn hạn chế, trong khi hạ tầng tái chế chưa đáp ứng được nhu cầu. Bài toán đặt ra cho Hà Nội là làm sao có thể cân bằng giữa phát triển kinh tế, nâng cao chất lượng sống và kiểm soát nguồn ô nhiễm nhựa đang ngày càng gia tăng.

Chính sách và hành động cụ thể hướng đến Thủ đô xanh, sạch, bền vững

Trong bối cảnh đó, Thành phố Hà Nội đã chủ động ban hành nhiều chính sách thiết thực nhằm khuyến khích hoạt động tái chế rác thải, đặc biệt là nhựa. Tại Quy hoạch Thủ đô, vấn đề môi trường được đặt lên là nhiệm vụ quan trọng hàng đầu trong số các nhiệm vụ trọng tâm, cấp bách cần giải quyết trong giai đoạn 2025-2030.

Mới đây Hội đồng Nhân dân thành phố Hà Nội vừa thông qua Nghị quyết về hỗ trợ và ưu đãi đối với các hoạt động tái chế rác thải sử dụng công nghệ hiện đại. Theo đó, cá nhân, doanh nghiệp sản xuất sản phẩm tái chế từ các loại rác như nhựa, thủy tinh, giấy… sau thu gom sẽ được hưởng nhiều chính sách ưu đãi hấp dẫn.

Theo đó, các doanh nghiệp, cá nhân sản xuất sản phẩm tái chế từ rác thải nhựa, giấy, thủy tinh… sau thu gom trên địa bàn thành phố sẽ được miễn tiền thuê đất trong 6 năm. Đồng thời, được miễn hoàn toàn 20 loại phí, lệ phí như phí thẩm định dự án, bảo vệ môi trường, phí khai thác sử dụng nguồn nước, lệ phí đăng ký kinh doanh… Với các cơ sở trực tiếp tái chế rác thải, mức hỗ trợ còn ưu đãi hơn: miễn tiền thuê đất trong vòng 10 năm, miễn thuế thu nhập doanh nghiệp trong 4 năm đầu, và giảm 50% thuế trong 9 năm tiếp theo.

Thành phố cũng hỗ trợ tối đa 200 triệu đồng mỗi năm cho hoạt động quảng bá sản phẩm tái chế, và tối đa 100 triệu đồng cho chi phí trưng bày, bán hàng tại các trung tâm thương mại, siêu thị lớn. Ngoài ra, doanh nghiệp được hỗ trợ thêm các khoản phí cấp chứng nhận sở hữu trí tuệ, nhãn sinh thái, xây dựng thương hiệu, đào tạo hoặc thuê cán bộ kỹ thuật. Nếu tự thực hiện, các khoản này được hạch toán vào chi phí sản xuất.

Để được hưởng các chính sách nêu trên, sản phẩm tái chế phải sử dụng từ 5–22% nguyên liệu là rác thải tái chế, bao gồm nhựa, giấy, thủy tinh, kim loại và cao su. Quy trình sản xuất phải áp dụng công nghệ hiện đại, thuộc danh mục do cơ quan có thẩm quyền ban hành. Doanh nghiệp cũng có trách nhiệm thực hiện các chương trình khuyến mãi định kỳ như giảm giá, tích điểm – đổi quà nhằm khuyến khích người tiêu dùng lựa chọn sản phẩm tái chế, góp phần lan tỏa lối sống xanh trong cộng đồng.

Thành phố Hà Nội cũng đưa tiêu chí sử dụng vật liệu tái chế làm điều kiện bắt buộc, được ưu tiên trong các gói thầu mua sắm công và đầu tư công dưới 20 tỷ đồng. Đây được xem là một bước đi cụ thể trong việc lồng ghép tiêu chí môi trường vào chính sách đầu tư.

Với chính sách đồng bộ, Hà Nội kỳ vọng có thể giảm áp lực rác thải lên môi trường, đồng thời thúc đẩy ngành công nghiệp tái chế phát triển theo hướng chuyên nghiệp, hiện đại và bền vững hơn.

Ngoài hành lang pháp lý, thành phố Hà Nội cũng đang từng bước xây dựng những tiền đề quan trọng trong “cuộc chiến” chống ô nhiễm nhựa. Một trong những tiền đề đó là các mô hình “Chống rác thải nhựa” được triển khai và nhân rộng, nhận được sự hưởng ứng tích cực từ các cấp, ngành và chính quyền địa phương. Sự phối hợp chặt chẽ này đã góp phần tạo nên những chuyển biến rõ rệt trong nhận thức và hành động của người dân, từng bước lan tỏa tinh thần trách nhiệm cộng đồng trong công cuộc bảo vệ môi trường sống.

Nhiều phong trào và mô hình tại Hà Nội đã bước đầu mang lại kết quả tích cực. Các mô hình “Đổi phế liệu giữ màu xanh, gây quỹ từ thiện”, “Chi hội phụ nữ sử dụng làn khi đi chợ” do Hội Liên hiệp Phụ nữ Hà Nội triển khai tại các địa bàn đã thu hút hàng nghìn hộ dân tham gia, giúp giảm lượng nhựa thải ra môi trường. Nhiều quận nội thành như Hoàn Kiếm, Ba Đình, Đống Đa… thực hiện tốt mô hình phân loại rác tại nguồn, thúc đẩy thu gom, tái chế rác thải nhựa tại địa phương.

Các chuyên gia cho rằng, để kiểm soát ô nhiễm nhựa, Hà Nội cần tận dụng các quy định trong Luật Thủ đô 2024, trong đó nhấn mạnh trách nhiệm của chính quyền trong việc xây dựng các chương trình phân loại rác tại nguồn và áp dụng công nghệ tiên tiến trong xử lý chất thải. Luật cũng khuyến khích các cơ quan chức năng phối hợp với doanh nghiệp và cộng đồng để thúc đẩy sử dụng sản phẩm thân thiện với môi trường. Việc thực thi nghiêm các quy định này sẽ tạo nền tảng cho một hệ thống quản lý rác thải hiệu quả hơn.

Xây dựng quy chuẩn kỹ thuật về tái chế chất thải Nghị quyết 122

Tại Nghị quyết 122/NQ-CP ngày 08/05/2025, Chính phủ chủ trương tập trung, ưu tiên nguồn lực để giải quyết hiệu quả các vấn đề cấp bách về môi trường, chủ động phòng ngừa và kiểm soát ô nhiễm, bảo tồn thiên nhiên và đa dạng sinh học. Theo đó, chỉ đạo xây dựng quy chuẩn kỹ thuật về tái chế chất thải. Tập trung nguồn lực đầu tư xây dựng hệ thống thu gom, xử lý nước thải tại các đô thị, cụm công nghiệp, làng nghề. Xây dựng và triển khai các dự án bổ cập nước, cải tạo, phục hồi các hồ ao, các đoạn sông, kênh, rạch đã bị ô nhiễm nghiêm trọng.

Đầu tư xây dựng hạ tầng kỹ thuật về phân loại, thu gom, vận chuyển, tái chế và xử lý chất thải rắn. Triển khai thực hiện các hoạt động tái chế, biển chất thải thành nguyên, nhiên liệu, tăng cường thu hồi năng lượng (ưu tiên đối với công nghệ phát điện sinh khối, đồng xử lý chất thải); giảm dần tỷ lệ chôn lấp chất thải; xây dựng các khu liên hợp tái chế, xử lý chất thải có tính liên vùng, liên tỉnh.

Cải tạo, phục hồi môi trường các bãi chôn lấp chất thải không hợp vệ sinh gây ô nhiễm môi trường nghiêm trọng, khu vực bị ô nhiễm do hóa chất, thuốc bảo vệ thực vật và chất độc tồn lưu do chiến tranh để lại.

Theo khoản 1 Điều 78 Nghị định 08/2022/NĐ-CP sửa đổi bởi Nghị định 05/2025/NĐ-CP, tỷ lệ tái chế bắt buộc được quy định như sau: Tỷ lệ tái chế bắt buộc là tỷ lệ khối lượng sản phẩm, bao bì tối thiểu phải được thu gom và tái chế theo quy cách tái chế bắt buộc trong năm thực hiện trách nhiệm trên tổng khối lượng sản phẩm, bao bì sản xuất, nhập khẩu được đưa ra thị trường trong năm có trách nhiệm. Tỷ lệ tái chế bắt buộc của từng loại sản phẩm, bao bì được xác định trên cơ sở vòng đời, tỷ lệ thải bỏ, tỷ lệ thu gom của sản phẩm, bao bì; mục tiêu tái chế quốc gia, yêu cầu bảo vệ môi trường và điều kiện kinh tế – xã hội từng thời kỳ.

Theo An Dương (T/h)
https://vietq.vn/ha-noi-day-manh-san-pham-xanh-mien-phi-giam-thue-cho-doanh-nghiep-tai-che-rac-thai-d235165.html