Đại học Stanford của Mỹ đã phát minh ra một phân tử mới có thể dẫn tới các loại thuốc kích hoạt gene khiến tế bào ung thư tự tiêu diệt. Phát minh mới này chính là động mực để các nhà khoa học phát triển thuốc trong tương lai.
Trong một nghiên cứu gần đây được công bố trên tạp chí Nature, Tiến sĩ Gerald Crabtree, một nhà sinh vật học phát triển tại Stanford, cùng Nathanael S. Gray, giáo sư sinh học hệ thống và hóa học tại Đại học Stanford của Mỹ và một số đồng nghiệp trong nhóm nghiên cứu chung đã báo cáo kết quả mà họ đã đạt được từ ý tưởng của tiến sĩ Crabtree.
Theo đó, dựa trên việc mọi bệnh ung thư đều chứa các phân tử thúc đẩy sự phát triển không kiểm soát, Tiến sĩ Crabtree đã nảy ra ý tưởng về việc thể liên kết những phân tử đó với những phân tử khác gây ra sự tự hủy diệt trong tế bào, để từ đó kích hoạt sự tự hủy của tế bào ung thư.
Mặc dù việc phát triển một loại thuốc dựa trên khái niệm này vẫn còn xa vời, nhưng nó có tiềm năng trở thành mục tiêu cho các nhà phát triển thuốc trong tương lai.
Các nhà khoa học tin rằng, việc phát minh ra phương pháp này chính là mục tiêu cho các nhà phát triển thuốc điều trị ung thư trong tương lai. Ảnh minh họa
Theo đó, với các thí nghiệm trong phòng thí nghiệm, họ sử dụng các tế bào từ bệnh ung thư máu được gọi là u lympho tế bào B lớn lan tỏa, các nhà nghiên cứu đã nghĩ ra các phân tử liên kết hai protein với nhau: BCL6, một loại protein đột biến mà ung thư phụ thuộc vào để phát triển và sống sót mạnh mẽ, và một loại protein bình thường kích hoạt các gene lân cận.
Cách tiếp cận mới này có thể là một cải tiến đối với nhiệm vụ đầy thách thức là ngăn chặn tất cả các phân tử BCL6 bằng thuốc. Bằng cách chỉ tua lại một phần của các phân tử BCL6, nó có thể tiêu diệt các tế bào ung thư.
Tiến sĩ Crabtree tin rằng khái niệm này có thể có tác dụng đối với một nửa số bệnh ung thư, vì chúng liên quan đến các đột biến đã biết tạo ra các protein thúc đẩy tăng trưởng. Ngoài ra, do phương pháp điều trị nhắm vào các protein đột biến dành riêng cho tế bào ung thư nên nó có thể được nhắm mục tiêu cao và dự phòng cho các tế bào khỏe mạnh.
Tiến sĩ Crabtree đã giải thích hai khám phá quan trọng giúp công việc này trở nên khả thi. Đầu tiên là việc xác định “gene điều khiển” – khoảng vài trăm gene, khi bị đột biến, sẽ góp phần làm ung thư lan rộng. Thứ hai là việc phát hiện ra con đường chết của tế bào, được sử dụng để loại bỏ các tế bào xấu. Mỗi cá nhân có khoảng 60 tỷ tế bào bị ảnh hưởng hàng ngày bởi những con đường này.
Theo tiến sĩ Staudt, BCL6 là chất điều chỉnh chính của các tế bào ung thư này. Khi chức năng của nó bị gián đoạn hoàn toàn, tế bào sẽ mất đi bản sắc của nó và nhận ra rằng có điều gì đó không ổn nghiêm trọng.
Tác dụng chính của phương pháp điều trị thử nghiệm, như tiến sĩ Crabtree giải thích, là kích hoạt các gene gây chết tế bào. Nhóm nghiên cứu đã thử nghiệm phân tử lai trên chuột, tuy nhiên, như tiến sĩ Staudt đã chỉ ra, con người khác nhiều với chuột về mặt sinh học.
Tiến sĩ Louis Staudt, Giám đốc Trung tâm Bộ gene Ung thư tại Viện Ung thư Quốc gia Hoa Kỳ cho rằng, ý tưởng này là một cách tiếp cận tiềm năng mới để biến ung thư chống lại chính nó. Ông bày tỏ sự quan tâm đến việc tiến hành các thử nghiệm lâm sàng với những bệnh nhân đã cạn kiệt các lựa chọn điều trị khác sau khi phương pháp điều trị này được phát triển thêm.
Trước đó, các nhà nghiên cứu từ Bệnh viện City of Hope (Los Angeles – Mỹ) tin tưởng rằng loại thuốc mới mà họ phát triển có thể tiêu diệt tất cả các khối u rắn trong bệnh ung thư.
Theo Daily Mail, “thần dược” này được các nhà khoa học tạo ra bằng cách nhắm thẳng vào PCNA, một loại protein được coi là “bất tử”, có trong hầu hết các loại ung thư, giúp các khối u phát triển và nhân lên trong cơ thể.
Nhóm nghiên cứu từ Bệnh viện City of Hope đã dành ra 20 năm để nghiên cứu loại thuốc này, thử nghiệm chúng trên 70 tế bào ung thư khác nhau, bao gồm tế bào ung thư vú, tuyến tiền liệt, não, buồng trứng, cổ tử cung, da, phổi….Thuốc đã thành công ngoạn mục trong các thử nghiệm nói trên và được sản xuất dưới dạng viên để tiến tới thử nghiệm lâm sàng trên người.
Thuốc mang tên AOH1996, theo tên cô bé Anna Olivia Healy, đã qua đời năm 2005 vì ung thư ở tuổi lên 9. Bé gái này đã truyền nhiều cảm hứng cho bệnh nhân ung thư trước khi qua đời và tiến sĩ Linda Malkas, trưởng nhóm nghiên cứu, cũng lấy cảm hứng cho viên thuốc từ cuộc gặp với cha của Anna.
Kết quả nghiên cứu đột phá vừa được công bố trên tạp chí Cell Chemical Biology, cho biết trong các thí nghiệm thuốc này tiêu diệt tế bào ung thư một cách có chọn lọc bằng cách phá vỡ chu kỳ sinh sản của chúng, ngăn không cho các tế bào có DNA bị hỏng phân chia và ngăn chặn sự sao chép của DNA lỗi. Sự kết hợp này khiến các tế bào ung thư chết mà không gây hại cho các tế bào khỏe mạnh lân cận.
Các nhà nghiên cứu đã khởi động chuỗi thử nghiệm lâm sàng (trên người). Thử nghiệm lâm sàng giai đoạn 1 đang được tiến hành ngay tại Bệnh viện City of Hope.
Ngọc Nga (T/h)
https://vietq.vn/phat-minh-ra-mot-phan-tu-moi-co-the-dan-toi-cac-loai-thuoc-kich-hoat-gene-khien-te-bao-ung-thu-tu-tieu-diet-d214422.html
