Nước muối sinh lý (natriclorid 0,9 %) là sản phẩm không thể thiếu trong các gia đình nhất là những gia đình có con nhỏ. Tuy nhiên, bác sĩ cho rằng, không nên lạm dụng quá mức.
Nước muối sinh lý là dung dịch natri clorua nồng độ 0.9%, để tạo ra nồng độ này, người ta pha 9g muối Natri clorua tinh khiết vào một lít nước cất. Gọi là nước muối sinh lý vì đây là một dung dịch đẳng trương có áp suất thẩm thấu tương đương với các dịch của cơ thể trong điều kiện sinh lý bình thường.
Nước muối sinh lý trên thị trường hiện nay được chia làm 3 loại chính, đó là: Nước muối sinh lý dùng trong tiêm truyền, loại này được đóng trong các dạng chai 100ml, 250ml, 500ml có độ vô khuẩn rất cao. Dùng để tiêm truyền trực tiếp trong các trường hợp cơ thể cần bồi phụ nước hoặc dùng để pha các loại thuốc điều trị khác sau đó tiêm truyền.
Nước muối sinh lý dùng nhỏ mắt, nhỏ mũi, nhỏ tai thường sản xuất dưới dạng lọ nhỏ 10ml, trong đó nước muối nhỏ mắt được sản xuất theo tiêu chuẩn nước nhỏ mắt, có độ vô khuẩn cao nhất. Nước muối sinh lý dùng súc miệng, rửa vết thương được sản xuất dưới dạng chai to 500ml, 1000ml.
Nước muối sinh lý có rất nhiều ưu điểm, như giá thành rẻ, độ an toàn cao, có thể sử dụng cho trẻ sơ sinh, có thể sử dụng cho nhiều mục đích như rửa mắt, rửa tai, rửa mũi, súc miệng… Tuy nhiên, nước muối sinh lý chỉ được sử dụng trong một số trường hợp cụ thể, không được khuyến cáo sử dụng hàng ngày để rửa mắt, mũi, đặc biệt là ở trẻ em. Việc lạm dụng nước muối hàng ngày sẽ gây nhiều tác hại.
Không nên lạm dụng nước muối sinh lý. Ảnh minh họa
Theo Bệnh viện Bạch Mai, không ở đâu người ta sử dụng nước muối sinh lý dễ dàng như ở nước ta nên người bán cũng làm nước muối sinh lý dễ như thế”.
Nhiều bà mẹ thấy con sổ mũi, sụt sịt lập tức lấy nước muối sinh lý bơm, xịt rửa tới tấp cho con mà không biết rằng lạm dụng và thực hiện không đúng kỹ thuật thì không những không có tác dụng diệt khuẩn mà còn làm hỏng niêm mạc mũi của trẻ, thậm chí khiến tình trạng viêm nhiễm tai mũi họng của trẻ còn nặng hơn. Đó còn chưa kể đến sử dụng lẫn lộn các loại nước muối sinh lý khác nhau.
Nước muối sinh lý trong y tế có nhiều tác dụng nhưng người ta thường biết đến đó là dung dịch sát khuẩn rửa vết thương, súc miệng, nhỏ mắt, nhỏ mũi. Thực tế, bác sĩ Dũng cho rằng dung dịch Natriclorid 0,9 % là thuốc “đầu tay” trong cấp cứu các trường hợp nặng bằng đường truyền.
Tuy nhiên, không phải bố mẹ nào cũng biết hết được các loại nước muối có giá chênh nhau tới cả trăm nghìn được bày bán tại các hiệu thuốc với quá nhiều công dụng được giới thiệu khác nhau như: xịt phun sương vệ sinh mũi, xịt mũi phun sương, dung dịch vệ sinh mũi, công thức nước biển tự nhiên, nước muối biển…
Bệnh viện Nhi Trung ương khuyến cáo, trong trường hợp bé không bị bệnh, cha mẹ tuyệt đối không được lạm dụng nước muối sinh lý để rửa mũi cho bé. Bởi vì trong mũi, họng đều có một lượng dịch tự nhiên đủ để bôi trơn niêm mạc, có tác dụng ngăn cản sự xâm nhập của vi khuẩn và bụi bẩn.
Việc thường xuyên nhỏ nước muối sinh lý để phòng bệnh như nhiều gia đình vẫn làm có thể gây nên 2 nguy cơ. Một là đầu nhựa của bình nhỏ mũi không sạch, hoặc tay người chăm sóc không sạch, sẽ làm trẻ bị nhiễm bệnh. Nguy cơ thứ hai là NaCl 0,9% sẽ làm khô lớp chất nhờn giữ ẩm sát khuẩn tự nhiên của niêm mạc mũi. Khi có cảm giác khô lặp đi lặp lại, niêm mạc mũi sẽ tự động sinh ra nhiều dịch nhờn hơn, có nghĩa là chảy mũi không vì một nguyên nhân nào cả.
Lượng nước mũi bị chảy không cần thiết đó sẽ tụ lại ở mũi họng, khiến trẻ ngạt mũi, hay thở khò khè và hay ho. Nếu lúc này người mẹ lại tiếp tục dùng nước muối sinh lý để làm sạch, sẽ tạo thành vòng lẩn quẩn, gây thêm bệnh cho trẻ, thậm chí dễ gây viêm nhiễm mạn tính.
Tương tự như nhỏ mũi, nhiều mẹ thường xuyên rửa mắt cho trẻ bằng NaCl 0,9%, vì tin rằng, nước muối này rất lành tính. Tuy nhiên, BS. Hoàng Cương (Bệnh viện Mắt Trung ương) cho biết, chỉ nên sử dụng NaCl 0,9% thường xuyên cho trẻ trong tháng đầu tiên sau khi sinh, vì lúc này, các hốc tự nhiên trong mắt bị dính dịch từ cơ thể mẹ cần được thường xuyên vệ sinh để làm sạch.
Ngoài ra, khi trẻ có dấu hiệu viêm nhiễm, đổ dử vàng, đau mắt thì cha mẹ cần dùng NaCl 0,9% loại dành cho mắt để làm sạch lớp bẩn bên ngoài trước khi sử dụng thuốc điều trị. Nếu mắt trẻ bình thường, mẹ thường xuyên nhỏ NaCl 0,9% cho con có thể khiến cho mắt bị khô, viêm giác mạc, ảnh hưởng tới chức năng của mắt khi trẻ lớn lên.
Cũng theo BS. Hoàng Cương, NaCl 0,9% có thể dùng được cho trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ nhưng chỉ dùng trong trường hợp rửa mắt, mũi khi bị bẩn, bụi bặm, viêm nhiễm… Khi dùng để rửa mắt, rửa mũi cho bé, bạn cần lưu ý là phải giữ vệ sinh lọ thuốc thật kỹ, tránh làm nhiễm bẩn đầu chai thuốc.
Không được dùng NaCl 0,9% quá 1 tháng sau khi mở nắp. Điều này giúp tránh nguy cơ nhiễm khuẩn vào chai thuốc khi chai đã mở nắp lâu ngày. Chỉ nên nhỏ NaCl 0,9% khi trẻ vừa đi đường xa về hoặc vừa tắm xong. Nếu trẻ có dấu hiệu đau mắt, cần đưa trẻ đi khám bác sĩ để tìm ra nguyên nhân gây bệnh và sử dụng thuốc phù hợp với bệnh, độ tuổi của trẻ.
Đối với mũi, chỉ nên dùng NaCl 0,9% rửa mũi cho trẻ trong trường hợp trẻ bị bệnh như ho, sổ mũi… Không được tự ý phòng bệnh cho trẻ bằng nhỏ nước muối hoặc dùng xịt muối nước biển sâu nhỏ vào mũi con, vì có thể ảnh hưởng niêm mạc mũi của trẻ.
Khi trẻ có dấu hiệu chảy nước mũi, ho hắt hơi, mẹ có thể nhỏ 1-2 giọt NaCl 0,9% cho trẻ, sau đó yêu cầu trẻ xì mũi thật mạnh để làm sạch. Đối với trẻ dưới 1 tuổi, mẹ có thể dùng dụng cụ hút mũi để hút đờm trong mũi hoặc làm bấc sâu kèn lấy nước mũi. Lưu ý, khi trời lạnh, nếu muốn nhỏ mũi cho trẻ, mẹ nên ngâm lọ nước muối sinh lý vào nước nóng để làm ấm trước khi nhỏ cho trẻ. Khi trẻ bị các bệnh về mũi, xoang, có thể dùng NaCl 0,9% để rửa mũi cho bé nhưng phải theo chỉ dẫn của bác sĩ chuyên khoa tai mũi họng.
Đặc biệt, theo Bệnh viện Vinmec, nếu các bậc cha mẹ dùng các loại nước muối từ các nhà sản xuất kém chất lượng, không có số đăng ký sản phẩm, độ vô khuẩn của sản phẩm không được đảm bảo, có thể vô tình đưa mầm bệnh vào người trẻ. Nhiều gia đình còn tự pha nước muối sinh lý để sử dụng, loại dung dịch tự pha này có thể không đạt độ đẳng trương, nước và muối dùng để pha không đạt độ tinh khiết, dụng cụ pha không đảm bảo. Loại dung dịch này có thể dùng súc miệng, nếu dùng nhỏ mắt cho trẻ sẽ mang lại hậu quả không lường. Nếu dùng nước muối dạng chai to được bày bán trên thị trường nhằm mục đích súc miệng, rửa vết thương để rửa mắt cũng không đảm bảo sức khỏe cho trẻ, vì loại nước muối này sản xuất theo tiêu chuẩn thuốc dùng ngoài, sản xuất nước muối sinh lý nhỏ mắt đòi hỏi các tiêu chuẩn cao hơn, đặc biệt là về độ vô khuẩn.
An Dương (T/h)
https://vietq.vn/canh-bao-tuy-tien-su-dung-nuoc-muoi-sinh-ly-co-the-gay-tac-hai-kho-luong-d213461.html
