Ngộ độc côn trùng gây tử vong không phải là hiếm trong thời gian gần đây. Tuy nhiên bất chấp cảnh báo của Cục An toàn thực phẩm (Bộ Y tế) nhiều người vẫn ăn dẫn tới những rủi ro đáng tiếc.
Nhiều vụ ngộ độc do ăn côn trùng
Côn trùng là những động vật không xương sống, phân bố rộng rãi nhất trên trái đất với hơn 1 triệu loài đã được mô tả (chiếm hơn một nửa tổng số tất cả các loài sinh vật sống mà con người đã biết) ở gần như tất cả các môi trường sống.
Ở nhiều nước trên thế giới, cũng như ở Việt Nam, việc sử dụng côn trùng làm thức ăn có từ lâu, khá phổ biến như cào cào, châu chấu, nhộng tằm, dế, ong, mối, nhộng ve sầu, sâu cây chít, sâu cây dâu, sâu cây sắn dây…. Thậm chí, côn trùng còn được chế biến thành những món ăn đặc sản (bọ cạp chiên, châu chấu sốt sa tế, bọ xít rang lá chanh, trứng cà cuống phơi khô để làm bánh ngọt, dế chiên…).
Tuy nhiên, việc ăn các loại côn trùng cũng tiềm ẩn nhiều rủi ro. Thực tế đã xảy ra nhiều vụ ngộ độc do ăn côn trùng, thậm chí dẫn đến tử vong tại một số địa phương. Đơn cử, vụ 5 người ở Sơn La ngộ độc do ăn bọ xít rang, vụ 12 người bị ngộ độc do ăn bọ xít lửa tại Hòa Bình và 2 trường hợp ngộ độc tại Lào Cai do ăn sâu Ban miêu, trong đó một người tử vong.
Ăn côn trùng rất dễ bị ngộ độc cần thận trọng. Ảnh minh họa
Bác sĩ Nguyễn Trung Nguyên, Trung tâm chống độc (Bệnh viện Bạch Mai) cho biết Trung tâm từng tiếp nhận bệnh nhân cấp cứu vì đau bụng rát miệng họng, nôn ra máu, thiểu niệu suy thận do ăn bọ cánh màu vàng đen thường có ở cây ngô, cây đậu. Đó là trường hợp hai chị em ruột ở Thanh Hóa khi bắt được bọ cánh ở cây ngô đã rang lên ăn, sau khi ăn khoảng 20 – 30 phút xuất hiện đau rát cổ họng, đau bụng, nôn mửa, nôn ra dịch máu, đại tiện phân lỏng.
“Ngộ độc sâu ban miêu là ngộ độc gặp không nhiều nhưng rất nặng nề. Hầu hết bệnh nhân tiếp xúc qua đường tiêu hóa bị tổn thương đa tạng, suy đa tạng, tỉ lệ tử vong đến hơn 50%. Các bệnh nhân ngộ độc sâu ban miêu thường bị tổn thương đa cơ quan, tụt huyết áp, suy hô hấp. Xét nghiệm máu cho thấy trong máu bị nhiễm axit nặng, tổn thương cơ và suy thận, suy gan”- bác sĩ Nguyên cảnh báo.
Độc tố của sâu ban miêu là cantharidin, rất độc, gây hủy hoại protein. Khi vào cơ thể, qua đường tiêu hóa sẽ gây tình trạng ngộ độc nặng nhất, gây tổn thương dạ dày ruột, đau bụng nôn mửa, chảy máu đường tiêu hóa, hoại tử ruột, tổn thương tất cả cơ quan cơ thể, thận, gan, máu.
Còn nếu tiếp xúc đường da (dùng tay bắt trực tiếp số lượng lớn), đường hô hấp (mở bao đựng sâu ra hít phải) cũng gây tình trạng dị ứng trầm trọng, nhất là những người da mỏng, có vị trí vết thương, tiếp xúc nhiều với sâu ban miêu; hơi độc khiến mắt cay, bỏng rát. Độc tố của sâu ban miêu có thể tiết ra (giống kiến ba khoang), nếu tay cầm và dính vào mắt, dụi mắt sẽ gây bỏng rát, tổn thương giác mạc.
Mới đây, Bệnh viện đa khoa tỉnh Lào Cai vừa tiếp nhận bệnh nhân nữ ngộ độc do ăn sâu cây cọ (con đuông cọ). Bệnh đa khoa tỉnh Lào Cai cho biết, bệnh nhân P.T.D. 22 tuổi nhà ở xã vùng cao Hợp Thành, thành phố Lào Cai ( tỉnh Lào Cai) nhập viện trong tình trạng mẩn ngứa, khó thở, đau bụng, nôn.
Trước đó, bệnh nhân có ăn 3 con sâu cọ (đuông cọ) trong bữa tối. Qua thăm khám, xác định đây là trường hợp phản vệ độ 2, nếu không xử lý kịp thời sẽ chuyển thành sốc phản vệ gây nguy hiểm đến tính mạng. Ngay lập tức, bệnh nhân được cấp cứu phản vệ theo phác đồ. Sau 8 giờ, bệnh nhân hết mẩn ngứa, huyết động ổn định, khó thở nhẹ, có thể ra viện sau 1-2 ngày nằm viện điều trị.
Bác sĩ Phạm Văn Dương, Khoa Cấp cứu Bệnh viện đa khoa tỉnh Lào Cai khuyến cáo sâu cọ (đuông cọ), nhộng tằm là món ăn được nhiều người ưa thích nhưng do thành phần chứa hàm lượng đạm cao nên nó cũng gây ra nhiều nguy cơ dị ứng, thậm chí sốc phản vệ với những người có cơ địa dị ứng.
Thận trọng khi dùng côn trùng làm thức ăn
Theo Cục An toàn thực phẩm, nguyên nhân các vụ ngộ độc thường là do sử dụng côn trùng đã chết (sinh ra độc tố); bị nhiễm nấm độc hay chứa nhựa cây độc như cây cọc rào, cây cỏ lào, thầu dầu tía… hoặc các chất tiết có độc tố… không bị phá hủy ở nhiệt độ chế biến; hay do cơ địa người ăn mẫn cảm với protein lạ trong côn trùng.
Triệu chứng ngộ độc nhiều hay ít, nhẹ hay nặng tùy theo độc tố trong côn trùng, tổng lượng đã ăn vào và cơ địa người ăn (người già, có uống rượu, phụ nữ có thai, trẻ em… thường bị nặng). Dấu hiệu ngộ độc thường là buồn nôn, nôn, run tay chân một số trường hợp nặng nôn nhiều, co giật tay chân, chóng mặt, tăng tiết, cứng hàm, kích thích vật vã, khó thở, ý thức lo mơ, hôn mê, sẩn ngứa, ban dạng mảng toàn thân… và có thể tử vong. Biểu hiện lâm sàng với các triệu chứng nhiều hay ít, nhẹ hay nặng tùy theo độc tố trong côn trùng, tổng lượng đã ăn vào và cơ địa người ăn (người già, có uống rượu, phụ nữ có thai, trẻ em… thường bị nặng).
Vì thế, để phòng ngừa, Cục An toàn thực phẩm khuyến cáo người có cơ địa dị ứng nên thận trọng còn mọi người tuyệt đối không ăn các loại nhộng, ấu trùng, côn trùng lạ đã bị chết hoặc có hình dạng, màu sắc khác lạ với tự nhiên tuyệt đối không ăn; không nên dùng các loại côn trùng lạ theo đồn thổi, chế biến thành các món ăn tái, sống, hoặc ngâm rượu…
Với những món ăn “độc lạ” cần cẩn trọng, không nghe kinh nghiệm “đồn thổi” để chế biến (ăn tái, ăn sống, ngâm rượu…) và sử dụng các món ăn chế biến từ côn trùng, ấu trùng… vì tiềm ẩn nhiều nguy cơ cho sức khỏe. Người có cơ địa dị ứng càng phải thận trọng hơn với các món ăn này. Trong trường hợp sau khi ăn mà có các biểu hiện, triệu chứng khác thường cần đến ngay các cơ sở y tế để được khám và điều trị kịp thời.
An Dương (T/h)
https://vietq.vn/su-dung-con-trung-lam-thuc-an-nguy-co-ngo-doc-tu-vong-d194651.html
