Trên mạng xã hội, nhiều bài viết cảnh báo phụ gia trong thực phẩm là nguy hại. Nhưng theo chuyên gia, yếu tố quyết định không phải cái tên hay nguồn gốc, mà chính là liều lượng và cách sử dụng ở mức cho phép, chúng hoàn toàn an toàn và có lợi.
Theo Politifact – trang báo chuyên kiểm chứng sự thật của Mỹ, các loại phụ gia thực phẩm ghi trên nhãn đều an toàn để tiêu thụ trong một lượng nhất định, chứ không “đáng sợ” hay “nguy hiểm” như nhiều bài đăng trên mạng xã hội thường cố tình thổi phồng để thu hút người xem.
Nếu tra cứu trên Google sẽ thấy trisodium phosphate (TSP) là một loại phụ gia thực phẩm (mã số INS 339) với tác dụng chính là điều chỉnh độ pH, giúp môi trường thực phẩm ổn định (không quá axit hay kiềm), đồng thời có vai trò như chất tạo men trong bánh, ngũ cốc hay chất nhũ hóa/bảo quản trong một số sản phẩm chế biến. Điểm gây hiểu lầm là chất này cũng thường xuất hiện trong quảng cáo sản phẩm tẩy rửa hạng nặng, xử lý bề mặt tường trước khi sơn. Dạng bột của nó có thể gây kích ứng da, mắt hoặc ngộ độc nếu tiếp xúc hoặc sử dụng với liều lượng lớn.
Phụ gia thực phẩm nếu sử dụng đúng sẽ an toàn. Ảnh minh họa
Thực tế, TSP cũng có mặt trong ngũ cốc ăn sáng, phô mai, nước ngọt hay bánh nướng. Ở liều lượng nhỏ, cả Cục Quản lý Thực phẩm và Dược phẩm Mỹ (FDA) và Cơ quan An toàn Thực phẩm châu Âu (EFSA) đều xác nhận chất này an toàn, có tác dụng kiểm soát độ pH và hỗ trợ tạo độ xốp cho thực phẩm.
“Nhiều phụ gia thực phẩm có tên gọi giống với các sản phẩm công nghiệp, nhưng chính nồng độ mới là yếu tố quyết định”, bà Jessica Steier, chuyên gia y tế công cộng và Giám đốc tổ chức khoa học Unbiased Science, nhấn mạnh. Theo bà, phụ gia dùng trong thực phẩm đã được tinh chế kỹ, chỉ sử dụng ở liều rất nhỏ và có chức năng rõ ràng như điều chỉnh pH hoặc bảo quản. Nói cách khác, độc tính ở liều cao không đồng nghĩa với nguy hiểm ở liều thấp.
Không chỉ liều lượng, con đường tiếp xúc cũng ảnh hưởng đến mức độ an toàn. Có chất bôi ngoài da thì vô hại nhưng lại gây hại nếu ăn vào; ngược lại, có chất an toàn qua đường ăn uống nhưng lại nguy hiểm nếu hít phải. “Con đường tiếp xúc rất quan trọng khi xem xét độc tính”, ông Norbert Kaminski, chuyên gia độc chất học và Giám đốc Trung tâm Nghiên cứu Nguyên liệu an toàn thuộc Đại học bang Michigan, cho biết.
Trên mạng xã hội, nhiều KOL thường cảnh báo về hóa chất ở liều cao, nhưng lại bỏ qua thực tế rằng trong thực phẩm, chúng chỉ được sử dụng ở lượng cực nhỏ và có sự quản lý chặt chẽ. Thậm chí, FDA còn đặt ra ngưỡng “an toàn” thấp hơn nhiều lần so với mức đã thử nghiệm trên động vật, nhằm bảo đảm an toàn tuyệt đối cho con người.
Đôi khi, những cảnh báo còn xoáy vào các chất ô nhiễm “vô tình lẫn” trong thực phẩm. Thực tế, dấu vết kim loại nặng như asen, chì, cadmium hay thủy ngân vẫn có thể xuất hiện do tồn tại tự nhiên trong đất, nước và không khí – kể cả trong nông sản hữu cơ. “Những nguyên tố này vốn dĩ là một phần của vỏ Trái đất. Việc cố gắng tránh chúng tuyệt đối có thể khiến loại bỏ cả những thực phẩm bổ dưỡng, trong khi lợi ích sức khỏe thu được không đáng kể”, bà Steier nói thêm.
Theo Bệnh viện Vinmec, tất cả phụ gia thực phẩm đều phải trải qua đánh giá nghiêm ngặt về độ an toàn trước khi được phép sử dụng. Sau đó, chúng chỉ được phép dùng trong một số sản phẩm nhất định và với liều lượng giới hạn, dựa trên mức lượng tiêu thụ hàng ngày chấp nhận được (ADI) mà EFSA tính toán từ các thử nghiệm khoa học. ADI là lượng có thể tiêu thụ hàng ngày suốt đời mà không gây nguy cơ đáng kể cho sức khỏe.
Các phụ gia đã được phê duyệt đều có mã số riêng đi kèm chữ E, cho thấy chúng đã được chấp nhận sử dụng trong Liên minh châu Âu. Ngay cả khi được phê duyệt, những chất này vẫn phải trải qua kiểm tra định kỳ để đảm bảo duy trì tính an toàn. Trên nhãn thực phẩm, danh sách thành phần luôn nêu rõ hầu hết các phụ gia có mặt, giúp người tiêu dùng chủ động lựa chọn.
Quản lý phụ gia thực phẩm: Chỉ an toàn khi dùng đúng quy định
Ngày 30/8/2019, Bộ Y tế đã ban hành Thông tư 24/2019/TT-BYT, có hiệu lực từ 16/10/2019, nhằm siết chặt quản lý và sử dụng phụ gia thực phẩm tại Việt Nam. Theo đó, hơn 400 loại phụ gia được phép sử dụng đã được công bố kèm theo mức giới hạn tối đa trong từng nhóm thực phẩm.
Thông tư quy định rõ: phụ gia chỉ được dùng khi thực sự cần thiết, với lượng nhỏ nhất để đạt hiệu quả kỹ thuật, đồng thời không làm thay đổi bản chất của thực phẩm. Doanh nghiệp phải tuân thủ nguyên tắc Thực hành sản xuất tốt (GMP), nghĩa là không được tùy tiện cho thêm phụ gia, cũng không được dùng vượt quá hàm lượng cho phép. Đặc biệt, phụ gia có thể được đưa vào gián tiếp thông qua nguyên liệu đầu vào, nhưng tổng lượng phải nằm trong mức giới hạn an toàn.
Các cơ sở sản xuất, kinh doanh phụ gia thực phẩm còn phải thực hiện tự công bố sản phẩm trước khi lưu hành. Với những phụ gia hỗn hợp hoặc loại mới, bắt buộc phải đăng ký bản công bố tại Cục An toàn thực phẩm. Bên cạnh đó, việc ghi nhãn cũng phải tuân theo Nghị định 43/2017/NĐ-CP về nhãn hàng hóa, đảm bảo người tiêu dùng nhận biết rõ thành phần sản phẩm. Vi phạm các quy định này sẽ bị xử lý nghiêm theo Nghị định 115/2018/NĐ-CP về an toàn thực phẩm.
Theo Vân Thảo (T/h)
https://vietq.vn/phu-gia-thuc-pham-co-thuc-su-dang-lo-hieu-dung-de-tieu-dung-an-toan-d236321.html
