Với mục tiêu trở thành trung tâm bán dẫn khu vực, Việt Nam đang từng bước đẩy mạnh ứng dụng AI, tự động hóa và đầu tư bán dẫn, giúp doanh nghiệp nâng cao năng suất, rút ngắn thời gian phát triển chip và gia tăng giá trị sản xuất.
Ngành công nghiệp bán dẫn được xem là trụ cột chiến lược, đóng vai trò then chốt trong chuỗi giá trị điện tử toàn cầu. Theo Hiệp hội Công nghiệp bán dẫn Hoa Kỳ (SIA), nhu cầu thiết bị điện tử ngày càng tăng cùng tiến bộ công nghệ, thị trường bán dẫn toàn cầu dự báo đạt 600 tỷ USD vào năm 2025, tăng 14% so với 2023. Trong bối cảnh đó, việc nâng cao năng suất, rút ngắn thời gian phát triển sản phẩm và đảm bảo chất lượng trở thành yêu cầu sống còn cho doanh nghiệp.
TS. Steven Woo, chuyên gia tại Rambus, nhận định sự bùng nổ của AI đặt ra thách thức lớn cho ngành bán dẫn, khi nhu cầu về số lượng và chất lượng sản phẩm tăng mạnh. Thiết kế chip gồm nhiều công đoạn phức tạp từ thiết kế chức năng, tổng hợp mạch, bố trí, định tuyến, xác minh đến sản xuất thử nghiệm, trong đó các dòng chip tiên tiến có thể mất nhiều năm hoàn thiện. Sự phát triển nhanh chóng của AI buộc doanh nghiệp phải rút ngắn thời gian, đổi mới liên tục và đáp ứng các yêu cầu cao hơn về năng lượng, bộ nhớ và băng thông, đồng thời duy trì độ chính xác và chất lượng.
Dự báo của Hiệp hội ngành công nghiệp bán dẫn toàn cầu (SEMI) chỉ ra rằng, đến năm 2030, ngành cần thêm khoảng một triệu lao động lành nghề. Đây là lý do khiến tự động hóa và ứng dụng AI trở thành chiến lược quan trọng, giúp doanh nghiệp nâng cao năng suất, tối ưu chi phí, giảm rủi ro vận hành và đảm bảo tiến độ sản xuất. Các thuật toán học máy phân tích dữ liệu khổng lồ từ quy trình sản xuất, phát hiện bất thường và điều chỉnh hoạt động ngay lập tức, giúp tiết kiệm vật liệu, giảm thời gian gián đoạn và cắt giảm chi phí, đồng thời nâng cao hiệu năng và chất lượng chip.
Với quyết tâm đưa Việt Nam trở thành trung tâm hàng đầu về lĩnh vực bán dẫn trong khu vực và trên thế giới, mới đây Chính phủ đã ban hành Chiến lược phát triển công nghiệp bán dẫn Việt Nam đến năm 2030 và tầm nhìn 2050, cùng nhiều chính sách ưu đãi khuyến khích đầu tư và thúc đẩy doanh nghiệp phát triển trong ngành công nghiệp bán dẫn. Việt Nam đặt mục tiêu đến năm 2025, kinh tế số chiếm 20% GDP, đến năm 2030 đạt 30% GDP; chi tiêu cho khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số đạt tối thiểu 3% GDP và lọt vào Top 40 Chỉ số Đổi mới sáng tạo toàn cầu (GII)”.
Chủ trương này không chỉ tạo điều kiện thuận lợi cho doanh nghiệp nội địa mà còn mở ra cơ hội hợp tác quốc tế, giúp ngành bán dẫn Việt Nam phát triển toàn diện. Hiện nay Việt Nam có khoảng trên 170 dự án đầu tư nước ngoài trong ngành công nghiệp bán dẫn với tổng vốn đăng ký gần 11,6 tỷ USD. Chuỗi cung ứng bán dẫn Việt Nam chủ yếu tập trung vào 2 công đoạn chính là thiết kế chip bán dẫn; đóng gói và kiểm thử chip bán dẫn. Với dân số khoảng 100 triệu người, trong đó hơn 60% là dân số trẻ, đã phát triển thành một trung tâm năng động cho ngành công nghiệp điện tử và công nghệ thông tin.
Với hơn 1,9 triệu nhân lực làm việc trong lĩnh vực công nghệ thông tin, công nghệ số, bao gồm hơn 500 nghìn kỹ sư, Việt Nam đã hình thành một cộng đồng thiết kế chip bán dẫn mạnh mẽ với khoảng 60 doanh nghiệp và 7.000 kỹ sư thiết kế. Thực tế cũng đang cho thấy Việt Nam có có nhiều yếu tố thuận lợi để tham gia sâu và ngày càng nâng cao giá trị gia tăng trong chuỗi giá trị bán dẫn toàn cầu.
Trong cuộc đua này, đã có không ít doanh nghiệp công nghệ Việt Nam chủ động đầu tư vào nghiên cứu và phát triển (R&D), hợp tác quốc tế để tiếp cận công nghệ thiết kế chip tiên tiến, dần tham gia sâu hơn vào chuỗi giá trị toàn cầu. Tiêu biểu như Viettel và FPT, hai đơn vị tiên phong trong lĩnh vực chip nội địa. FPT ra mắt sản phẩm IoT ứng dụng trong y tế, còn Viettel sản xuất chip cho thiết bị 5G. Cả hai đang hướng tới tự chủ trong sản xuất và đóng gói chip, đóng vai trò dẫn dắt ngành bán dẫn Việt Nam.
Bên cạnh đó, CT Semiconductor (thành viên của Tập đoàn CT Group) đang xây dựng nhà máy bán dẫn tại Thuận An, Bình Dương, dự kiến đạt công suất khoảng 100 triệu chip mỗi năm vào năm 2027, tập trung vào lắp ráp, kiểm định và đóng gói chip thông minh. Công ty dành hơn 10% ngân sách cho R&D các dòng chip GaN, chip photonic, AI và 6G, mở ra cơ hội phát triển chuỗi giá trị vi mạch nội địa. Dự kiến đi vào vận hành ngay trong quý 4/2025, nhà máy sẽ đạt công suất đến công suất 100 triệu chip/năm vào 2027. Nhà máy sử dụng các công nghệ mới nhất của 2025 với sự tham gia của các chuyên gia trên 30 năm kinh nghiệm trong ngành bán dẫn.
Tương tự, Nanochap Electronics (thành phố Hồ Chí Minh) được xem là “hạt giống” ngành vi mạch Việt Nam, chuyên thiết kế vi mạch và microchip y tế, nhận hỗ trợ từ Nhà nước về chính sách và vốn. Công ty tận dụng lực lượng kỹ sư trẻ, giàu chuyên môn để phát triển chip nội địa, đáp ứng nhu cầu trong nước và nâng cao vị thế Việt Nam trên bản đồ công nghệ.
Những ví dụ trên cho thấy, việc đầu tư vào R&D, tự động hóa, AI và chuyển giao công nghệ không chỉ giúp doanh nghiệp tăng năng suất, nâng cao chất lượng, tối ưu hóa chi phí, mà còn góp phần xây dựng ngành bán dẫn Việt Nam bền vững.
Song song với cơ hội, ngành bán dẫn tại Việt Nam phải đối mặt với thách thức về nguồn nhân lực và áp lực thời gian để đáp ứng nhu cầu thị trường. Việc áp dụng tự động hóa và AI trong sản xuất là giải pháp then chốt, giúp doanh nghiệp rút ngắn thời gian phát triển sản phẩm, giảm sai sót, tiết kiệm vật liệu và nâng cao hiệu suất.
Với chiến lược dài hạn và sự hỗ trợ mạnh mẽ từ Chính phủ, ngành bán dẫn Việt Nam đang đứng trước cơ hội vàng để phát triển bền vững, nâng cao năng suất và chất lượng, đồng thời tạo nền tảng vững chắc để doanh nghiệp Việt khẳng định vị thế trong chuỗi cung ứng toàn cầu.
An Dương
Theo Tạp chí Điện tử Chất lượng Việt Nam – https://vietq.vn/ban-dan-viet-nam-nen-tang-vang-de-nang-cao-nang-suat-va-chat-luong-trong-ky-nguyen-so-d238667.html
