Khi người tiêu dùng tin rằng nước rửa rau củ giúp rửa sạch hoàn toàn hóa chất độc hại, chuyên gia cảnh báo điều này có thể dẫn đến hậu quả nghiệt ngã: ảo giác an toàn thực phẩm và các rủi ro tiềm ẩn.
Khi vấn đề dư lượng thuốc bảo vệ thực vật và vi sinh vật gây bệnh trong rau củ quả ngày càng được xã hội quan tâm, nhiều gia đình lựa chọn các loại nước rửa chuyên dụng như một giải pháp an toàn. Tuy nhiên, theo các chuyên gia, cách làm này chỉ mang tính hỗ trợ chứ không thể thay thế cho việc lựa chọn thực phẩm an toàn và quy trình sơ chế đúng cách.
Chỉ “làm sạch bề mặt” – không thể diệt hết hóa chất
Theo TS. Vũ Thanh Hải, Trưởng bộ môn Rau Hoa quả (Học viện Nông nghiệp Việt Nam), hầu hết các loại nước rửa rau củ có thành phần từ enzyme, acid hữu cơ hoặc chất điện hoạt đều chỉ có tác dụng làm sạch bề mặt rau quả. “Những hoạt chất này không thể thấm sâu vào bên trong mô rau củ để loại bỏ dư lượng thuốc trừ sâu đã hấp thụ trong quá trình canh tác”, ông Hải nhấn mạnh.
Đồng quan điểm, TS. Nguyễn Quốc Anh – Phó Trưởng khoa Vi sinh thực phẩm (Viện Dinh dưỡng Quốc gia) cho biết: “Kể cả những loại dung dịch rửa có thành phần mạnh, chúng cũng chỉ tác động đến lớp ngoài. Nếu thuốc bảo vệ thực vật đã thẩm thấu vào bên trong, nước rửa gần như không có hiệu quả.”
Nước rửa rau củ thực chất chỉ có tác dụng làm sạch bề mặt
Mỗi nhóm đều có cơ chế riêng, nhưng tác dụng chỉ giới hạn ở việc làm sạch bề mặt rau củ quả, chứ không thể “giải độc hoàn toàn” như nhiều người lầm tưởng.
Các sản phẩm nước rửa rau củ quả hiện nay được chia làm nhiều nhóm tùy theo thành phần hoạt chất chính và cơ chế làm sạch:
Nhóm chứa chất kiềm như baking soda (sodium bicarbonate): Có tác dụng tẩy rửa và trung hòa một số loại thuốc trừ sâu như phosmet, thiabendazole… vốn phổ biến trong canh tác trái cây.
Nhóm chứa acid hữu cơ (như fumaric acid, malic acid): Giúp hạ độ pH, tạo môi trường bất lợi cho vi khuẩn và nấm mốc phát triển, từ đó hỗ trợ tiêu diệt vi sinh vật gây hại.
Nhóm enzyme tự nhiên chiết xuất từ dứa hoặc đu đủ: Có khả năng phân hủy chất bẩn bám dính và lớp màng sinh học chứa vi khuẩn trên bề mặt thực phẩm.
Nhóm nước điện hóa chứa các ion oxy hóa mạnh như HOCl (axit hypochlorous): Có khả năng diệt khuẩn, phân giải một số hóa chất bảo vệ thực vật, đồng thời chứa muối khoáng như NaCl, K₂CO₃ để tăng hiệu quả làm sạch nhờ môi trường kiềm nhẹ.
Sai lầm phổ biến của người tiêu dùng, quá tin tưởng vào quảng cáo
Một thực trạng đáng lo ngại là nhiều người tiêu dùng sau khi dùng nước rửa rau không tráng kỹ bằng nước sạch, khiến một lượng nhỏ hóa chất trong dung dịch còn sót lại. Điều này tiềm ẩn nguy cơ kích ứng đường tiêu hóa, đặc biệt là với trẻ nhỏ và người có hệ miễn dịch yếu.
TS. Hải cảnh báo: “Không ít người do tin tưởng tuyệt đối vào quảng cáo, đã chủ quan chọn rau không rõ nguồn gốc, chỉ rửa qua loa bằng dung dịch rồi dùng trực tiếp. Điều này không khác gì ‘rước họa vào thân’ vì đánh mất cảnh giác với rủi ro thật sự.”
Ngoài ra, việc ngâm rau quá lâu trong nước rửa hoặc sử dụng nồng độ cao còn có thể làm bào mòn lớp vỏ tự nhiên bảo vệ, gây mất chất dinh dưỡng hoặc biến đổi cảm quan thực phẩm.
Bác sĩ Trần Văn Hiếu (Bệnh viện Đại học Y Dược TP.HCM) nhấn mạnh: “Sau khi sử dụng nước rửa, cần rửa lại thật kỹ dưới vòi nước chảy để loại bỏ hết tồn dư. Nếu không thực hiện bước này, nguy cơ dị ứng hoặc tổn thương tiêu hóa vẫn rất cao.”
Từ góc độ vi sinh, TS. Phạm Hùng Vân – Chủ tịch Hội Vi sinh lâm sàng TP.HCM – cho biết: “Không có hóa chất nào có thể diệt sạch hoàn toàn vi khuẩn hoặc ký sinh trùng nếu không được kết hợp với quy trình rửa đúng. Vì thế, đừng lạm dụng mà quên đi bước quan trọng nhất là rửa kỹ dưới vòi nước sạch.”
Việc sử dụng nước rửa rau củ cần được nhìn nhận như một bước bổ sung chứ không phải “lá chắn toàn năng” chống lại nguy cơ ngộ độc thực phẩm. “Không có phương pháp nào hiệu quả tuyệt đối nếu người tiêu dùng vẫn chủ quan với nguồn gốc rau củ và quy trình làm sạch”, TS. Vũ Thanh Hải khẳng định.
Để đảm bảo an toàn cho sức khỏe, người tiêu dùng cũng nên đọc kỹ hướng dẫn sử dụng trên bao bì sản phẩm nước rửa rau củ, rửa kỹ bằng nước sạch sau khi dùng dung dịch, và tránh lạm dụng với liều lượng quá nhiều hoặc dùng với rau đã bị dập nát – vì điều đó có thể khiến rau hấp thụ thêm hóa chất từ chính nước rửa.
Theo Bảo Linh (t/h)
https://vietq.vn/nuoc-rua-rau-cu-hieu-dung-de-khong-ruoc-hoa-tu-ao-giac-an-toan-d234293.html
