Các chuyên gia nhấn mạnh cần có hành động mạnh mẽ hơn để giải quyết cuộc khủng hoảng nhựa toàn cầu, không chỉ gây ô nhiễm môi trường mà còn đe dọa nghiêm trọng đến sức khỏe con người.
Hội nghị Liên Hợp quốc vừa diễn ra tại Geneva, Thụy Sĩ, các nhà lãnh đạo và chuyên gia môi trường đã gióng lên hồi chuông báo động về cuộc khủng hoảng ô nhiễm nhựa toàn cầu. Chủ tịch Ủy ban đàm phán liên chính phủ về ô nhiễm nhựa của Liên Hợp quốc, ông Luis Vayas Valdivieso, tuyên bố: “Chúng ta đang đối mặt với một cuộc khủng hoảng toàn cầu”. Ông nhấn mạnh, rác thải nhựa đang phá hủy các hệ sinh thái, đe dọa đa dạng sinh học và tác động nghiêm trọng đến sức khỏe con người nếu không được xử lý hiệu quả.
Theo báo cáo của Chương trình Môi trường Liên Hợp quốc (UNEP), mỗi năm thế giới sản xuất hơn 400 triệu tấn nhựa, trong đó 50% là sản phẩm nhựa dùng một lần. Tuy nhiên, chỉ khoảng 15% trong số này được thu gom để tái chế, và tỷ lệ nhựa thực sự được tái chế thành sản phẩm mới chỉ vào khoảng 9%.
Phần lớn rác thải nhựa còn lại bị chôn lấp, đốt bỏ hoặc thải ra môi trường tự nhiên, gây ô nhiễm đại dương, đất đai và không khí. Tình trạng quản lý kém tại nhiều quốc gia khiến khoảng 22% lượng nhựa thải ra môi trường không được kiểm soát.
Tác phẩm “The Thinker’s Burden” của nghệ sĩ Canada Benjamin Von Wong bên ngoài trụ sở Liên hợp quốc tại Geneva.
Giáo sư Thompson – người đặt ra thuật ngữ “vi nhựa” – cho biết các hạt nhựa siêu nhỏ này đã được tìm thấy ở đáy đại dương sâu nhất, trên các ngọn núi cao nhất và xuất hiện trong cơ thể con người ở nhiều giai đoạn của cuộc đời. Ông nhấn mạnh một hiệp ước hiệu quả cần bảo đảm chỉ sản xuất loại nhựa thiết yếu, giảm sử dụng hàng nghìn loại hóa chất, đồng thời thúc đẩy mô hình kinh tế tuần hoàn với tái sử dụng làm trọng tâm.
Kể từ khi Liên Hợp quốc thông qua nghị quyết năm 2022 về xây dựng hiệp ước ràng buộc pháp lý nhằm chấm dứt ô nhiễm nhựa, đã có năm vòng đàm phán diễn ra nhưng chưa đạt được văn bản cuối cùng. Sự hiện diện ngày càng lớn của các nhà vận động hành lang trong ngành công nghiệp nhựa được coi là một trong những nguyên nhân chính. Riêng tại Busan năm 2024, có tới 220 đại diện từ ngành nhiên liệu hóa thạch và hóa chất tham dự, trong đó 16 người thuộc ngành công nghiệp nhựa là thành viên các đoàn đại biểu quốc gia.
Ông Thompson nhận định một số quốc gia lo ngại tác động kinh tế khi hạn chế sản xuất nhựa, nhưng khẳng định “hoạt động kinh doanh thông thường là không bền vững”. Theo ông, bằng chứng khoa học đã cho thấy cần phải giảm sản lượng toàn cầu để giải quyết triệt để ô nhiễm nhựa.
Ông Graham Forbes, Trưởng phái đoàn Greenpeace tại đàm phán, nhận định khoa học, đạo đức và kinh tế đều cho thấy cần thiết phải hành động. Ông cảnh báo: “Sản xuất nhựa không kiểm soát là một mối đe dọa nghiêm trọng đối với sự sống còn của con người. Cách duy nhất để chấm dứt ô nhiễm nhựa là ngừng sản xuất quá mức”. Ông kêu gọi các nhà lãnh đạo tại Geneva tận dụng cơ hội để đối mặt với ngành công nghiệp nhiên liệu hóa thạch và thực hiện bước đi đầu tiên nhằm chấm dứt khủng hoảng nhựa, hướng tới một tương lai an toàn và bền vững.
Nếu được thông qua, hiệp ước toàn cầu về nhựa sẽ là văn kiện quốc tế ràng buộc pháp lý, đặt ra mục tiêu giảm và loại bỏ lượng nhựa thải ra môi trường, bao gồm khoảng 11 triệu tấn nhựa bị đổ xuống đại dương mỗi năm.
Theo UNEP, nếu các quốc gia đồng lòng triển khai các biện pháp toàn diện, thế giới có thể giảm tới 80% ô nhiễm nhựa vào năm 2040. Trong đó, các chiến lược được ưu tiên bao gồm:
Tăng cường thiết kế sản phẩm có khả năng tái sử dụng và phân hủy sinh học;
Cải thiện cơ sở hạ tầng thu gom và xử lý rác thải;
Thay đổi hành vi tiêu dùng thông qua giáo dục và chính sách khuyến khích.
“Không có quốc gia nào đủ sức giải quyết cuộc khủng hoảng này một mình. Cần một nỗ lực tập thể toàn cầu để đưa ra giải pháp lâu dài”, ông Valdivieso nhấn mạnh.
Theo Bảo Linh
https://vietq.vn/lien-hop-quoc-canh-bao-ve-khung-hoang-nhua-toan-cau-anh-huong-den-moi-truong-song-tuong-lai-d235815.html
