Những năm gần đây, bên cạnh hệ thống nhà thuốc chính thống, thị trường thuốc “xách tay” tại Việt Nam ngày càng sôi động. Với tâm lý chuộng hàng ngoại, niềm tin vào chất lượng sản phẩm từ các nước phát triển và sự tiện lợi khi mua hàng qua mạng xã hội, nhiều người tiêu dùng lựa chọn thuốc xách tay như một giải pháp nhanh chóng. Thế nhưng, đằng sau sự tiện lợi đó là những rủi ro không nhỏ, cả về sức khỏe lẫn pháp lý.
Tin người quen, mua theo niềm tin
Chỉ cần gõ từ khóa “thuốc xách tay” trên Facebook, TikTok hay các nền tảng mua sắm trực tuyến, người tiêu dùng dễ dàng bắt gặp hàng loạt sản phẩm đến từ Nhật Bản, Hàn Quốc, Mỹ, Đức… được quảng cáo là “thuốc bổ”, “thuốc trị dạ dày”, “thuốc giảm đau”, “thuốc tiểu đường thế hệ mới”, “kháng sinh đặc trị”… Điểm chung của các lời quảng cáo này là lời cam kết chắc nịch về hiệu quả, chất lượng vượt trội, điều đặc biệt là không bán ở các nhà thuốc trong nước.
Chị Nguyễn Thị T. (Hà Nội) chia sẻ: “Tôi thường nhờ người quen ở Đức gửi về thuốc bổ não cho mẹ. Mỗi đợt mua 5-10 hộp dùng dần. Vừa an tâm về chất lượng, lại không phải ra nhà thuốc tìm”.
Người tiêu dùng thận trọng khi chọn mua thuốc xách tay.
Không chỉ người tiêu dùng có nhu cầu thực sự, nhiều người còn mua theo trào lưu, lời giới thiệu từ bạn bè hoặc người bán hàng có vẻ “rành thuốc”. Niềm tin cá nhân thay thế cho sự hiểu biết y khoa và đây chính là điều khiến thị trường thuốc xách tay hoạt động rầm rộ, nhưng đầy rủi ro.
Không kiểm soát chất lượng – hiểm họa tiềm ẩn
Khác với thuốc nhập khẩu chính ngạch, thuốc xách tay không được Bộ Y tế kiểm định về chất lượng, không có hướng dẫn sử dụng bằng tiếng Việt và không bảo đảm điều kiện vận chuyển, bảo quản đúng tiêu chuẩn. Theo dược sĩ Nguyễn Hữu T., giảng viên Trường Đại học Y Dược TP.HCM: “Một loại thuốc sản xuất tại châu Âu có thể chứa hoạt chất liều lượng phù hợp với người phương Tây, nhưng lại quá liều với người châu Á. Ngoài ra, nếu thuốc không được bảo quản đúng nhiệt độ, nhất là kháng sinh, vắc xin, thuốc tiêm – thì sẽ mất tác dụng, thậm chí gây phản ứng phụ”.
Nhiều loại thuốc bán dưới dạng xách tay thực chất là hàng giả, hàng hết hạn hoặc sản phẩm chưa từng được cấp phép lưu hành tại quốc gia nào. Nhưng với bao bì bắt mắt và lời quảng cáo hấp dẫn, người tiêu dùng khó lòng phân biệt. Hậu quả là không ít trường hợp ngộ độc thuốc, dị ứng, suy gan, suy thận đã được ghi nhận trong các bệnh viện nhưng khó xác định nguyên nhân do thuốc xách tay không có hồ sơ truy xuất nguồn gốc.
Theo quy định của Luật Dược, mọi loại thuốc được lưu hành tại Việt Nam phải được cấp số đăng ký bởi Bộ Y tế, đồng thời có nhãn phụ bằng tiếng Việt, ghi rõ thành phần, liều dùng, cách sử dụng và các cảnh báo cần thiết. Tuy nhiên, thuốc xách tay lại được đưa về theo con đường phi chính thức – nhờ người thân gửi về hoặc mang theo trong hành lý để tránh các thủ tục cấp phép, kiểm định, thuế nhập khẩu. Với số lượng nhỏ lẻ, hành vi này thường bị xem nhẹ. Nhưng khi phát triển thành hình thức kinh doanh, việc mua bán thuốc không phép có thể bị xử lý hình sự.
Tháng 4/2025, lực lượng Quản lý thị trường TP.HCM phát hiện một kho thuốc xách tay trị giá hàng tỷ đồng tại quận Tân Bình. Chủ cơ sở khai nhận nhập thuốc từ Hàn Quốc thông qua người quen rồi bán lại trên mạng xã hội. Tất cả các loại thuốc đều không có hóa đơn, chứng từ, không dán nhãn tiếng Việt. Toàn bộ hàng hóa bị tịch thu và cơ quan chức năng đang xem xét xử lý hình sự do vi phạm quy định về buôn bán hàng giả, hàng không rõ nguồn gốc.
Người tiêu dùng cần tỉnh táo
Thực tế cho thấy, tâm lý “sính ngoại”, tin vào hàng xách tay khiến người tiêu dùng tự đặt mình vào vòng nguy hiểm. Việc sử dụng thuốc không rõ nguồn gốc, không qua kiểm tra y tế có thể gây hại nhiều hơn lợi, đặc biệt với người cao tuổi, trẻ em, người đang có bệnh nền.
Thay vì mua theo cảm tính hoặc lời khuyên từ người bán không chuyên môn, người dân nên đến cơ sở y tế để được bác sĩ thăm khám và kê đơn phù hợp. Thuốc là sản phẩm đặc biệt, có tác dụng sinh học mạnh, nên cần được sử dụng dưới sự giám sát y khoa.
Ngoài ra, khi cần mua các loại thực phẩm chức năng hoặc thuốc hỗ trợ điều trị, nên lựa chọn các sản phẩm đã được cấp phép lưu hành tại Việt Nam, có nhãn rõ ràng và được bán tại nhà thuốc uy tín.
Trước thực trạng thuốc xách tay tràn lan, các cơ quan quản lý cần có biện pháp mạnh hơn trong việc kiểm tra, xử lý đầu mối kinh doanh trái phép, nhất là trên môi trường mạng. Đồng thời, cần đẩy mạnh truyền thông nhằm nâng cao nhận thức người dân về rủi ro khi sử dụng thuốc không rõ nguồn gốc. Bên cạnh đó, việc tạo điều kiện thuận lợi hơn cho nhập khẩu thuốc chất lượng cao, mở rộng danh mục thuốc được phép lưu hành, kiểm soát giá bán hợp lý… cũng sẽ giúp người dân tiếp cận sản phẩm chính thống dễ dàng hơn, từ đó giảm sự lệ thuộc vào “thuốc xách tay”.
Thuốc xách tay tuy tiện lợi và phổ biến nhưng ẩn chứa nhiều rủi ro sức khỏe và pháp lý nếu người tiêu dùng thiếu hiểu biết và kiểm soát. Khi sử dụng thuốc, điều cần thiết không phải là “mác ngoại” hay “giá rẻ”, mà là sự an toàn, hiệu quả và được giám sát bởi chuyên gia y tế.
Theo An Nguyên
https://vietq.vn/nguy-co-tu-thuoc-xach-tay-tin-nguoi-ban-hai-chinh-minh-d234048.html
