Nhiều loại thuốc giảm cân trôi nổi chứa các hoạt chất nguy hiểm như fluoxetine, sibutramine, DMAA… có thể gây rối loạn tim mạch, thần kinh, thậm chí tử vong nếu người dùng sử dụng mà không có chỉ định của bác sĩ.
Thạc sĩ, bác sĩ Đoàn Dư Mạnh, Hội Bệnh lý Mạch máu Việt Nam cho biết, trong các sản phẩm giảm cân trôi nổi còn tiềm ẩn rất nhiều hoạt chất nguy hiểm cho sức khỏe người dùng.
Fluoxetine
Fluoxetine là hoạt chất thường dùng trong thuốc điều trị trầm cảm, đôi khi được trộn vào viên giảm cân để tạo cảm giác no và giảm thèm ăn. Đây là thuốc hướng thần, chỉ được sử dụng dưới sự giám sát của bác sĩ chuyên khoa tâm thần. Sử dụng thuốc chứa fluoxetine có thể gây bồn chồn, mất ngủ, lo âu, rối loạn cảm xúc, thậm chí gây hội chứng serotonin khi kết hợp với các chất kích thích khác, đe dọa tính mạng. Sau khi ngừng thuốc, người dùng có thể bị trầm cảm, mất ngủ kéo dài hoặc rối loạn hành vi mà không rõ nguyên nhân.
Furosemide
Furosemide là thuốc lợi tiểu mạnh, thường dùng để điều trị suy tim, suy thận hoặc phù. Trong các sản phẩm giảm cân, furosemide bị lạm dụng để tạo hiệu ứng “sụt cân nhanh” bằng cách đẩy nước ra khỏi cơ thể. Loại thuốc này gây mất kali, dẫn đến rối loạn điện giải. Sử dụng không đúng chỉ định có thể gây suy thận hoặc ngừng tim. Khi dùng sản phẩm giảm cân chứa chất này, người uống tưởng mình giảm cân, nhưng thực chất chỉ mất nước, không giảm mỡ.
Sử dụng các sản phẩm giảm cân trôi nổi tiềm ẩn nhiều hoạt chất độc hại cho sức khỏe. Ảnh minh họa
DMAA (1,3-Dimethylamylamine)
DMAA là chất kích thích thần kinh trung ương, mang lại cảm giác tỉnh táo, tràn năng lượng và giảm đói. Tuy nhiên, chất này đã bị cấm ở nhiều quốc gia do nguy cơ gây hại nghiêm trọng. Tác hại khi sử dụng sản phẩm giảm cân chứa DMAA gồm tăng nhịp tim, huyết áp cao và nguy cơ đột quỵ. Bác sĩ Mạnh cho biết đã có các trường hợp tử vong liên quan đến sản phẩm chứa DMAA. Chất này còn ảnh hưởng đến hệ thần kinh và tim mạch.
Sibutramine
Viện Kiểm nghiệm Vệ sinh An toàn Thực phẩm Quốc gia vừa phát hiện trong một mẫu sản phẩm giảm cân được bán trên TikTok có chứa sibutramine. Một phụ nữ 21 tuổi đã dùng thuốc này và phải nhập viện trong tình trạng bất tỉnh, được xác định tổn thương não.
Trước đó, Cục An toàn Thực phẩm, Bộ Y tế, cũng nhiều lần cảnh báo về các sản phẩm quảng cáo giảm cân chứa chất cấm nguy hiểm như sibutramine và phenolphthalein. Gần đây nhất, sản phẩm giảm cân của Ngân 98 cũng bị phát hiện chứa sibutramine.
Theo Tiến sĩ, bác sĩ Lê Bá Ngọc (Bệnh viện Tâm Anh), sibutramine là chất ức chế cảm giác thèm ăn, đã bị cấm sử dụng vì có nhiều tác dụng phụ nguy hiểm, đặc biệt là ảnh hưởng tim mạch, gây đau tim, loạn nhịp, huyết áp cao, đột quỵ, kích động và ảo giác.
Tại Việt Nam, từ năm 2010, Cục Quản lý Dược (Bộ Y tế) đã ngừng cấp phép nhập khẩu sibutramine. Tháng 4/2011, cơ quan này đình chỉ lưu hành toàn quốc và thu hồi toàn bộ thuốc có chứa hoạt chất sibutramine. Chất này cũng bị cấm tại Mỹ, Canada, châu Âu và nhiều quốc gia khác. Sibutramine có thể làm tăng nhịp tim, tăng huyết áp, co mạch, gây áp lực lên tim, đặc biệt nguy hiểm với người có bệnh nền như tăng huyết áp, rối loạn mỡ máu, tiểu đường. Dùng lâu dài có thể gây tổn thương mạch máu và cơ tim, dẫn đến biến chứng cấp.
Phenolphthalein
Phenolphthalein từng được dùng làm thuốc nhuận tràng, nhưng đã bị cấm từ năm 1999 do độc tính cao. Chất này đôi khi được trộn vào sản phẩm giảm cân để kích thích tiêu hóa. Tác hại bao gồm gây độc tế bào, rối loạn tiêu hóa, tiêu chảy, mất nước, rối loạn điện giải, giảm kali máu, dẫn đến loạn nhịp tim, yếu cơ hoặc ngừng tim đột ngột. Phenolphthalein còn làm tăng nguy cơ đột biến gene, ung thư (như ung thư đại tràng) và suy yếu chức năng gan, thận.
Từ năm 1999, Cục Quản lý Thực phẩm và Dược phẩm Mỹ (FDA) đã cấm lưu hành các loại thuốc điều trị táo bón chứa phenolphthalein vì nguy cơ ung thư và rối loạn tiêu hóa nghiêm trọng.
Theo Bệnh viện Tâm Anh, các sản phẩm giảm cân trên thường gây giảm cân nhanh bằng cách làm mất nước, ức chế thần kinh trung ương để giảm cảm giác đói, chứ không tác động đến mỡ thừa. Hiệu quả chỉ tạm thời, không bền vững, dễ gây mất cân bằng dinh dưỡng và rối loạn chuyển hóa.
Bác sĩ Ngọc cũng khẳng định, các quảng cáo “kẹo ngậm, viên uống, trà, cà phê giảm cân thần tốc, không cần ăn kiêng hay tập luyện” trên Facebook, TikTok là sai sự thật. Việc sử dụng sản phẩm giảm cân không rõ nguồn gốc, chứa chất cấm có thể gây biến chứng nghiêm trọng như suy gan thận, đột quỵ, nhồi máu cơ tim, tổn thương não, xuất huyết dạ dày, rối loạn điện giải hoặc sốc phản vệ, có thể dẫn tới tử vong.
Người muốn giảm cân bằng thuốc cần đến cơ sở y tế thăm khám, tuyệt đối không tự ý sử dụng. Hiện nay, Bộ Y tế chỉ phê duyệt hai loại thuốc điều trị béo phì gồm orlistat và liraglutide 3,0 mg. Thuốc này hỗ trợ giảm cân, cải thiện chuyển hóa cho người có chỉ số BMI từ 25 kg/m² trở lên khi thay đổi dinh dưỡng, tập luyện không hiệu quả. Đây là thuốc kê đơn, cần có chỉ định của bác sĩ. Hướng dẫn chẩn đoán và điều trị béo phì của Bộ Y tế khẳng định, béo phì là bệnh lý mạn tính, cần điều trị lâu dài như đái tháo đường, tim mạch hay ung thư. Việc tự điều trị có thể dẫn đến biến chứng nặng và tốn kém
QCVN 20-1:2024/BYT quy chuẩn quốc gia đối với giới hạn chất ô nhiễm trong thực phẩm bảo vệ sức khỏe
Quy chuẩn kỹ thuật quốc gia QCVN 20-1:2024/BYT về “Giới hạn các chất ô nhiễm trong thực phẩm bảo vệ sức khỏe” được Bộ Y tế ban hành kèm theo Thông tư số 12/2024/TT-BYT ngày 18/7/2024, có hiệu lực từ ngày 1/8/2025. Quy chuẩn này áp dụng cho tổ chức, cá nhân sản xuất, kinh doanh thực phẩm bảo vệ sức khỏe (TPBVSK) tại Việt Nam, nhằm kiểm soát các yếu tố ô nhiễm ảnh hưởng đến chất lượng và an toàn sản phẩm.
QCVN 20-1:2024/BYT quy định cụ thể các giới hạn tối đa cho các nhóm chất ô nhiễm gồm kim loại nặng và vi sinh vật gây hại. Trong nhóm kim loại nặng, quy chuẩn đưa ra mức giới hạn cho arsen (As), cadmi (Cd), chì (Pb) và thủy ngân (Hg), giúp bảo đảm sản phẩm không chứa hàm lượng vượt ngưỡng có thể gây hại cho sức khỏe. Về vi sinh vật, quy chuẩn nêu rõ các chỉ tiêu kiểm nghiệm như tổng số vi sinh vật hiếu khí, tổng số nấm men – nấm mốc, Enterobacteriaceae, Escherichia coli và Salmonella spp. Đối với nhóm sản phẩm chứa probiotic, quy định có sự điều chỉnh phù hợp theo đặc tính sinh học của chủng vi sinh vật.
Ngoài ra, QCVN 20-1:2024/BYT còn hướng dẫn phương pháp lấy mẫu, kiểm nghiệm, quy định trách nhiệm của tổ chức, cá nhân trong sản xuất, nhập khẩu và lưu hành TPBVSK. Doanh nghiệp phải thường xuyên đánh giá, giám sát chất lượng, đảm bảo sản phẩm tuân thủ giới hạn ô nhiễm cho phép.
Quy chuẩn này không áp dụng đối với sản phẩm rượu bổ được công bố là TPBVSK. Việc thực hiện đúng QCVN 20-1:2024/BYT không chỉ giúp doanh nghiệp đáp ứng yêu cầu pháp lý mà còn góp phần bảo vệ sức khỏe cộng đồng, nâng cao uy tín và tính minh bạch của sản phẩm trên thị trường thực phẩm bảo vệ sức khỏe.
An Dương (T/h)
Theo Tạp chí điện tử Chất lượng Việt Nam – https://vietq.vn/canh-bao-nguy-hiem-tu-cac-hoat-chat-trong-thuoc-giam-can-troi-noi-d238133.html
