Theo khuyến cáo của các bác sĩ, sữa là một thức uống được nhiều người tiêu dùng lựa chọn nhưng uống sữa thế nào để tốt cho sức khỏe, nhất là tránh sỏi thận thì không phỉ ai cũng biết.
Sỏi thận là một bệnh lý phổ biến và có khả năng tái phát cao. Ngày nay, các yếu tố như ô nhiễm môi trường, nguồn nước sinh hoạt chứa nhiều cặn bẩn, thực phẩm kém an toàn, thói quen sinh hoạt thiếu điều độ khiến cơ thể không đào thải hết độc tố và chất cặn, là những nguyên nhân làm tăng nguy cơ hình thành sỏi thận.
Người mắc sỏi thận thường có triệu chứng đau lưng, buồn nôn, mệt mỏi, chán ăn. Tuy nhiên, để cơ thể có thể loại bỏ sỏi hiệu quả, họ cần được cung cấp đầy đủ dinh dưỡng để duy trì sức khỏe. Trong đó, chế độ ăn hợp lý đóng vai trò rất quan trọng nhằm hạn chế việc tích tụ lắng cặn gây hình thành sỏi mới.
Một trong những quan niệm sai lầm phổ biến là loại bỏ hoàn toàn sữa và các sản phẩm từ sữa khỏi chế độ ăn do lo ngại lượng canxi cao sẽ làm tăng nguy cơ sỏi thận. Tuy nhiên, theo TS.BS Mai Thị Hiền, Phó khoa Tiết niệu – Nam học và Thận học, Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh Hà Nội, đây là cách hiểu chưa chính xác. Trong các loại sỏi thận, sỏi canxi oxalat chiếm tỷ lệ cao nhất (60–70%). Loại sỏi này hình thành khi canxi liên kết với oxalate – một chất tự nhiên có nhiều trong rau bina, củ dền, hạnh nhân, quả mâm xôi…
Uống sữa đúng cách để tốt cho sức khỏe. Ảnh minh họa
Thực tế, nếu cơ thể được bổ sung đủ canxi qua thực phẩm tự nhiên như sữa, canxi sẽ kết hợp với oxalate ngay trong ruột và được đào thải theo phân, làm giảm khả năng hình thành sỏi tại thận. Ngược lại, thiếu canxi khiến cơ thể rút canxi từ xương, dẫn đến canxi thừa trong nước tiểu – một yếu tố thuận lợi cho hình thành sỏi. Đồng thời, oxalate không được trung hòa trong ruột sẽ đi vào nước tiểu và kết tinh thành sỏi. Do đó, cắt giảm hoàn toàn canxi có thể gây mất cân bằng dinh dưỡng, tăng nguy cơ loãng xương và hình thành sỏi thận.
Tuy nhiên, bổ sung canxi quá mức, đặc biệt dưới dạng thuốc hoặc thực phẩm chức năng cũng có thể làm tăng nguy cơ sỏi thận. Các chuyên gia khuyến cáo nên ưu tiên bổ sung canxi thông qua chế độ ăn, đặc biệt là từ các thực phẩm như sữa, trứng, hải sản có vỏ, các loại hạt… Việc dùng thuốc hoặc thực phẩm chức năng cần tuân theo chỉ định của bác sĩ.
Sữa là nguồn canxi dễ hấp thu, nhưng cần sử dụng đúng cách. Người có tiền sử sỏi thận nên tránh uống sữa vào buổi tối trước khi ngủ, bởi vào ban đêm, tốc độ tuần hoàn chậm lại, lượng nước tiểu giảm, nồng độ chất thải trong nước tiểu tăng, dễ gây lắng đọng canxi và hình thành sỏi.
Ngoài ra, không nên dùng sữa cùng chocolate, vì axit oxalic trong chocolate sẽ kết hợp với canxi trong sữa tạo thành canxi oxalat – hợp chất gây hại cho cơ thể. Nếu sử dụng lâu dài có thể dẫn đến thiếu canxi, tăng nguy cơ sỏi thận, đặc biệt ở trẻ nhỏ còn có thể gây tiêu chảy, xương yếu, tóc khô và chậm phát triển.
Để phòng ngừa sỏi thận hiệu quả, cần bổ sung canxi theo nhu cầu khuyến nghị. Theo Viện Dinh dưỡng Quốc gia, người trưởng thành 20–49 tuổi cần khoảng 800 mg canxi/ngày; người 50–69 tuổi cần 800 mg (nam) và 900 mg (nữ); người trên 70 tuổi cần 1.000 mg; phụ nữ có thai và cho con bú cần 1.200–1.300 mg mỗi ngày.
Một khẩu phần hợp lý có thể gồm 2–3 ly sữa tươi 200 ml (mỗi ly chứa khoảng 240 mg canxi), kèm một hũ sữa chua (khoảng 200 mg canxi). Đồng thời, nên uống đủ 2,5–3 lít nước mỗi ngày, chia đều trong ngày; tránh nước ngọt có ga, hạn chế ăn mặn, giảm đạm động vật, tăng rau xanh, tập luyện thể thao và duy trì cân nặng hợp lý.
Người bị sỏi thận nên tái khám định kỳ 3–6 tháng/lần hoặc theo chỉ định bác sĩ, bao gồm siêu âm và xét nghiệm nước tiểu, để theo dõi và điều chỉnh chế độ điều trị kịp thời.
Tiêu chuẩn quốc gia TCVN 7405:2018 về sữa tươi nguyên liệu
Tiêu chuẩn quốc gia TCVN 7405:2018 về sữa tươi nguyên liệu được ban hành nhằm quy định các yêu cầu kỹ thuật và phương pháp kiểm tra đối với sữa tươi nguyên liệu – loại sữa được lấy trực tiếp từ động vật (chủ yếu là bò, dê, cừu), chưa qua xử lý nhiệt hoặc bất kỳ quá trình bảo quản nào ngoài làm lạnh.
Tiêu chuẩn này xác định các yêu cầu cơ bản về chất lượng cảm quan, như sữa phải có màu trắng ngà hoặc trắng kem đặc trưng, không có mùi lạ hay vị khác thường. Về tính chất vật lý và hóa học, sữa nguyên liệu phải đảm bảo không có tạp chất lạ, không bị đông tụ, và có độ tươi đạt yêu cầu theo thời gian lấy mẫu. Mức độ chất béo, protein, độ axit và các thành phần khác cũng phải phù hợp với quy định để đảm bảo chất lượng đầu vào cho quá trình chế biến.
Ngoài ra, tiêu chuẩn TCVN 7405:2018 cũng quy định các chỉ tiêu về an toàn vệ sinh thực phẩm, bao gồm mức độ giới hạn vi sinh vật như tổng số vi khuẩn hiếu khí, vi khuẩn gây bệnh, và dư lượng kháng sinh trong sữa. Mục tiêu là đảm bảo an toàn tuyệt đối cho người tiêu dùng cũng như phù hợp với yêu cầu của ngành chế biến sữa.
Yêu cầu bảo quản sữa tươi nguyên liệu cũng được quy định cụ thể. Sau khi vắt, sữa cần được làm lạnh ngay ở nhiệt độ từ 2–6°C để hạn chế sự phát triển của vi sinh vật và giữ nguyên chất lượng. Trong quá trình vận chuyển đến nơi sơ chế hoặc chế biến, sữa phải được bảo quản trong điều kiện vệ sinh và nhiệt độ ổn định, tránh nhiễm chéo.
Tiêu chuẩn này là căn cứ quan trọng giúp các tổ chức, cá nhân sản xuất và thu mua sữa kiểm soát chất lượng sản phẩm đầu vào, đồng thời hỗ trợ cơ quan quản lý trong việc giám sát và kiểm định. Việc áp dụng TCVN 7405:2018 góp phần nâng cao chất lượng ngành sữa Việt Nam, tạo tiền đề vững chắc cho phát triển sản phẩm sữa tươi an toàn, đáp ứng yêu cầu thị trường trong nước và quốc tế.
Theo Vân Thảo (T/h)
https://vietq.vn/bac-si-khuyen-cao-uong-sua-dung-cach-de-khong-lam-tang-nguy-co-soi-than-d234157.html
