Một cuộc điều tra của cơ quan bảo vệ người tiêu dùng Bỉ đã phát hiện phần lớn sản phẩm bán trên hai nền tảng thương mại điện tử Trung Quốc là Temu và Shein không tuân thủ các tiêu chuẩn an toàn của Liên minh châu Âu (EU).
Theo báo cáo công bố vừa qua tại Test Achats, tổ chức bảo vệ người tiêu dùng Bỉ, phối hợp cùng các cơ quan liên quan tại Đức và Thụy Điển, nhóm nghiên cứu đã tiến hành mua ngẫu nhiên 162 sản phẩm từ hai nền tảng Temu và Shein để kiểm nghiệm. Kết quả cho thấy 112 sản phẩm, tương đương 70%, vi phạm các tiêu chuẩn an toàn sản phẩm của EU. Các mặt hàng vi phạm đến từ nhiều nhóm đồ tiêu dùng khác nhau, nhóm đồ chơi trẻ em, toàn bộ sản phẩm của Shein và 26 trong số 27 mẫu đồ chơi của Temu đều bị đánh giá là không đạt yêu cầu. Nhiều món đồ có chi tiết nhỏ dễ rơi ra, có thể gây hóc, nghẹt thở cho trẻ hoặc chứa các chất hóa học độc hại. Khoảng 60% sản phẩm được đánh giá có mức rủi ro trung bình đến cao, tiềm ẩn nguy cơ ảnh hưởng trực tiếp đến sức khỏe người sử dụng.
Các loại thiết bị điện tử cũng đáng lo ngại không kém. Trong số 54 bộ sạc USB được kiểm tra, có tới 52 sản phẩm không đạt tiêu chuẩn an toàn. Các thí nghiệm cho thấy khi hoạt động ở công suất bình thường, bề mặt bộ sạc có thể nóng tới hơn 100°C, làm tăng nguy cơ cháy nổ và chập điện. Với nhóm trang sức, phần lớn sản phẩm vượt qua kiểm nghiệm, nhưng một mẫu đồ trang sức trên Shein lại chứa hàm lượng cadmium vượt mức cho phép tới 8.500 lần, điều này dấy lên tình trạng đáng lo ngại đối với sức khỏe con người khi thường xuyên tiếp xúc với những đồ dùng trang sức như vậy. Cadmium là kim loại nặng độc hại, có thể gây ung thư, tổn thương gan, thận và xương nếu tiếp xúc lâu dài.
Trước kết quả này, Shein đã nhanh chóng gỡ bỏ các sản phẩm bị nghi ngờ vi phạm và thông báo cho khách hàng, trong khi Temu cũng đưa ra cam kết tương tự nhưng phản ứng chậm hơn. Tuy nhiên, giới chuyên gia cho rằng các biện pháp khắc phục này chỉ là phần nổi của tảng băng chìm trong vấn đề kiểm soát chất lượng hàng hóa xuyên biên giới.
Việc kiểm soát chất lượng sản phẩm thương mại điện tử còn nhiều lỗ hổng khiến cho nhiều sản phẩm không đạt chuẩn vẫn có thể xuất hiện trên thị trường.
Các sản phẩm bị phát hiện không đạt chuẩn đều vi phạm những quy định cốt lõi trong hệ thống tiêu chuẩn an toàn của Liên minh châu Âu. Đối với đồ chơi trẻ em, quy định chính là Chỉ thị 2009/48/EC về an toàn đồ chơi (Toy Safety Directive). Chỉ thị này yêu cầu mọi sản phẩm phải đáp ứng các yêu cầu về cơ học, hóa học, vật lý, cháy nổ, vệ sinh và phóng xạ. Đồ chơi có chi tiết nhỏ dễ rơi, vật liệu độc hại hoặc cấu trúc có thể gây thương tích đều bị xem là không tuân thủ.
Đối với hàng tiêu dùng nói chung, từ tháng 12/2024, EU đã áp dụng Quy định An toàn Sản phẩm Chung (EU) 2023/988 – General Product Safety Regulation, GPSR, thay thế Chỉ thị 2001/95/EC. GPSR mở rộng phạm vi kiểm soát sang cả hàng hóa nhập khẩu và sản phẩm được bán trên nền tảng trực tuyến, yêu cầu mọi sản phẩm phải được chứng minh là “an toàn” trước khi đưa ra thị trường EU. Trong khi đó, các thiết bị điện tử như bộ sạc USB phải tuân theo Chỉ thị 2014/35/EU về điện áp thấp (Low Voltage Directive) và Chỉ thị 2014/30/EU về tương thích điện từ (EMC Directive) nhằm đảm bảo sản phẩm không gây cháy nổ, sốc điện hoặc nhiễu điện từ.
Riêng với đồ trang sức, quy định kiểm soát hóa chất nghiêm ngặt theo Quy định REACH (EC 1907/2006) giới hạn hàm lượng cadmium trong sản phẩm ở mức tối đa 0,01% khối lượng. Mức vượt ngưỡng hàng nghìn lần như trong vụ Shein cho thấy đây là hành vi vi phạm đặc biệt nghiêm trọng.
Theo Test Achats, vụ việc cho thấy một “lỗ hổng nghiêm trọng” trong hệ thống giám sát thương mại điện tử xuyên biên giới. Các nền tảng như Temu và Shein chủ yếu hoạt động theo mô hình trung gian, cho phép hàng triệu nhà cung cấp bên thứ ba tự đăng bán sản phẩm mà không cần qua quy trình kiểm định chất lượng. Điều này khiến việc kiểm soát nguồn gốc và mức độ an toàn của hàng hóa trở nên vô cùng khó khăn, đặc biệt khi sản phẩm được gửi trực tiếp từ kho ở nước ngoài tới người mua trong EU.
Mặc dù, EU đã ban hành Đạo luật Dịch vụ Kỹ thuật số (Digital Services Act – DSA) có hiệu lực từ năm 2024. DSA yêu cầu các nền tảng thương mại điện tử phải chịu trách nhiệm pháp lý đối với hàng hóa được bán trên hệ thống của họ, có nghĩa vụ xác minh thông tin người bán, giám sát sản phẩm, báo cáo kịp thời các rủi ro và gỡ bỏ hàng vi phạm khi có cảnh báo từ cơ quan chức năng. Tuy nhiên, việc kiểm soát còn lỏng lẻo đã khiến không ít mặt hàng kém chất lượng vẫn “thâm nhập” ra ngoài thị trường để tiêu thụ, tiềm ẩn nhiều rủi ro sức khỏe của người dân và thậm chí là ảnh hưởng không nhỏ đến nền kinh tế của các nước này.
Kết quả điều tra này là lời cảnh báo mạnh mẽ đối với người tiêu dùng châu Âu khi mua sắm trên các nền tảng trực tuyến giá rẻ. Theo các chuyên gia, người tiêu dùng nên ưu tiên lựa chọn sản phẩm có dấu chứng nhận CE, đảm bảo rằng hàng hóa đã đáp ứng tiêu chuẩn an toàn châu Âu. Đồng thời, cần kiểm tra kỹ thông tin về nhà sản xuất, xuất xứ và tránh mua sản phẩm có giá quá thấp so với mặt bằng chung. Về phía nhà quản lý, các tổ chức bảo vệ người tiêu dùng đề xuất EU cần tăng cường các biện pháp thực thi GPSR và DSA, tiến hành kiểm tra ngẫu nhiên, đồng thời áp dụng chế tài nghiêm khắc hơn đối với các nền tảng và nhà cung cấp vi phạm.
Bảo Linh
Theo Tạp chí điện tử Chất lượng Việt Nam – https://vietq.vn/70-san-pham-cua-temu-va-shein-bi-phat-hien-vi-pham-tieu-chuan-an-toan-chau-au-d238116.html
