Nhiều người tin rằng sử dụng men vi sinh sẽ giúp hệ tiêu hóa khỏe mạnh hơn. Tuy nhiên, các chuyên gia cảnh báo, không phải ai cũng phù hợp và việc lạm dụng có thể phản tác dụng, thậm chí gây hại cho sức khỏe.
Men vi sinh (probiotic) được nhiều người coi như giải pháp nhanh để có đường ruột khỏe mạnh, thậm chí còn gắn với lợi ích về tinh thần và miễn dịch. Tuy nhiên, các chuyên gia y tế nhấn mạnh rằng men vi sinh không phải “thần dược” cho tất cả mọi người, việc sử dụng thiếu hiểu biết có thể phản tác dụng.
Men vi sinh vốn chứa vi khuẩn có lợi giúp cân bằng hệ vi sinh đường ruột, hỗ trợ tiêu hóa và phòng ngừa rối loạn. Một số thực phẩm tự nhiên như sữa chua, kombucha, dưa muối cũng cung cấp lợi khuẩn. Thế nhưng, tác dụng chỉ duy trì trong thời gian sử dụng, và hiệu quả thực tế phụ thuộc vào từng chủng vi khuẩn, liều lượng cũng như tình trạng sức khỏe của người dùng. Điều đáng chú ý, nhiều nghiên cứu gần đây cho thấy dùng men vi sinh không phải lúc nào cũng mang lại lợi ích, đặc biệt trong giai đoạn sau khi sử dụng kháng sinh.
Nghiên cứu từ Viện Weizmann (Israel) chỉ ra rằng những người uống men vi sinh sau một đợt kháng sinh có tốc độ phục hồi hệ vi sinh chậm nhất, thậm chí đến 5–6 tháng hệ ruột vẫn chưa trở lại trạng thái ban đầu. Trong khi đó, nhóm không dùng men vi sinh lại phục hồi nhanh hơn, còn nhóm cấy lại vi khuẩn từ chính cơ thể thì chỉ cần một ngày. Kết quả này cho thấy vi khuẩn từ men vi sinh có thể ức chế sự phát triển của lợi khuẩn tự nhiên, khiến việc “bổ sung thêm” trở thành cản trở thay vì hỗ trợ.
Các chuyên gia y tế nhấn mạnh rằng men vi sinh không phải “thần dược” không nên lạm dụng. Ảnh minh họa
Không chỉ sau kháng sinh, TS Suzanne Devkota – Giám đốc Viện Nghiên cứu hệ vi sinh người Cedars-Sinai (Mỹ) cho biết, men vi sinh còn tiềm ẩn nguy cơ đối với một số nhóm người. Bệnh nhân ung thư đang điều trị miễn dịch có thể gặp giảm hiệu quả điều trị nếu tự ý bổ sung probiotic. Người suy giảm miễn dịch, chẳng hạn bệnh nhân HIV hay người sau phẫu thuật, có nguy cơ bị nhiễm khuẩn do vi khuẩn sống từ men vi sinh xâm nhập. Phụ nữ mang thai và trẻ sinh non cũng cần hết sức thận trọng, chỉ nên dùng khi có chỉ định từ bác sĩ. Điều này cho thấy, men vi sinh không thể áp dụng “một loại cho tất cả”, mà cần cá nhân hoá theo từng tình huống sức khỏe.
Dù vậy, men vi sinh vẫn có chỗ đứng khi được sử dụng đúng cách. Một số chủng đã được chứng minh giúp giảm tiêu chảy do kháng sinh, phòng ngừa nhiễm khuẩn đường ruột do Clostridioides difficile. Thậm chí, một số loại probiotic đặc thù còn hỗ trợ loại bỏ vi khuẩn gây bệnh như tụ cầu vàng (Staphylococcus aureus) mà không gây hại đến lợi khuẩn khác. Nhưng tất cả đều phụ thuộc vào sự lựa chọn chủng vi khuẩn đúng, liều lượng chuẩn và thời điểm phù hợp.
Theo các bác sĩ, thay vì coi men vi sinh như “tấm vé bảo hiểm” cho đường ruột, người tiêu dùng nên tập trung xây dựng chế độ ăn đa dạng, giàu chất xơ với rau xanh, trái cây, ngũ cốc nguyên hạt. Đây là cách tự nhiên và bền vững nhất để nuôi dưỡng hệ vi sinh khỏe mạnh. Chế độ dinh dưỡng hợp lý, lối sống cân bằng cùng việc hạn chế lạm dụng kháng sinh sẽ giúp hệ tiêu hóa tự duy trì sự ổn định mà không cần phụ thuộc hoàn toàn vào thực phẩm bổ sung.
Theo Bệnh viện Vinmec, men vi sinh không phải lúc nào cũng tốt. Hãy xem xét tình trạng sức khỏe, đặc biệt sau khi dùng kháng sinh, trong điều trị ung thư hay khi miễn dịch suy yếu. Ưu tiên dinh dưỡng giàu chất xơ và lối sống lành mạnh trước khi nghĩ đến việc bổ sung men vi sinh.
Như vậy, men vi sinh có thể mang lại lợi ích, nhưng không phải với tất cả mọi người và không phải trong mọi hoàn cảnh. Người tiêu dùng cần thận trọng, tìm hiểu kỹ, tham khảo ý kiến chuyên gia trước khi dùng. Và quan trọng nhất, hãy coi men vi sinh là giải pháp bổ sung, chứ không thay thế cho nền tảng dinh dưỡng và lối sống khoa học – yếu tố then chốt để có một hệ tiêu hoá khỏe mạnh và bền vững.
TCVN 7030:2016 – Sữa lên men
Sữa lên men là một trong những sản phẩm phổ biến, gắn liền với đời sống hằng ngày, không chỉ vì hương vị thơm ngon mà còn bởi lợi ích đối với sức khỏe đường ruột. Để đảm bảo chất lượng và an toàn, Việt Nam đã ban hành TCVN 7030:2016 (CODEX STAN 243-2003, sửa đổi 2010) – tiêu chuẩn quốc gia quy định các yêu cầu cơ bản đối với sản phẩm sữa lên men.
Theo đó, sữa lên men phải được chế biến từ sữa hoặc các sản phẩm sữa phù hợp, có bổ sung hoặc không bổ sung nguyên liệu khác, nhưng bắt buộc phải sử dụng vi khuẩn lactic đặc trưng, còn gọi là “chủng khởi động”, để tạo quá trình lên men.
Tiêu chuẩn cũng nhấn mạnh đến hàm lượng vi sinh vật sống: trong sản phẩm cuối cùng phải duy trì số lượng vi khuẩn có lợi ở mức tối thiểu theo quy định, nhằm đảm bảo tác dụng đối với sức khỏe người tiêu dùng. Về chỉ tiêu hóa học, sữa lên men cần có độ axit chuẩn hóa, hàm lượng protein, chất béo và các chất rắn tối thiểu để duy trì giá trị dinh dưỡng.
Ngoài ra, sản phẩm phải an toàn về vi sinh – tức là không chứa các vi sinh vật gây bệnh, độc tố hoặc các chất gây hại khác. TCVN 7030:2016 cũng đưa ra yêu cầu rõ ràng về bao gói, ghi nhãn và bảo quản, từ việc ghi đầy đủ tên sản phẩm, thành phần, đến điều kiện nhiệt độ bảo quản nhằm duy trì chất lượng trong suốt thời hạn sử dụng. Có thể nói, tiêu chuẩn này không chỉ là cơ sở pháp lý để kiểm soát chất lượng sữa lên men trên thị trường, mà còn là “lá chắn” bảo vệ sức khỏe người tiêu dùng, đồng thời tạo điều kiện cho doanh nghiệp sản xuất minh bạch, cạnh tranh công bằng và thuận lợi khi xuất khẩu.
Vân Thảo (T/h)
https://vietq.vn/chuyen-gia-khuyen-cao-men-vi-sinh-khong-phai-than-duoc-cho-duong-ruot-can-dung-dung-cach-d236704.html
