Một nghiên cứu quy mô lớn mới đây được công bố trên tạp chí Thorax của Anh đã cho thấy, tiêu thụ nhiều thực phẩm siêu chế biến (UPF) có thể làm tăng nguy cơ mắc ung thư phổi lên tới 41%, ngay cả khi đã kiểm soát hoàn toàn hút thuốc.
Nghiên cứu theo dõi dữ liệu hơn 100.000 người Mỹ suốt hơn 12 năm cho thấy, nhóm tiêu thụ nhiều UPF có nguy cơ mắc ung thư phổi không tế bào nhỏ (NSCLC) tăng 37%, còn nguy cơ mắc ung thư phổi tế bào nhỏ (SCLC) tăng 41%, so với nhóm ăn ít siêu chế biến. Đây là kết quả đã được điều chỉnh để loại trừ tác động từ thói quen hút thuốc và các yếu tố lối sống khác.
Theo Tổ chức Lương thực và Nông nghiệp Liên Hợp quốc, thức phẩm siêu chế biến là những sản phẩm công nghiệp chứa nhiều phụ gia khó xuất hiện trong nhà bếp truyền thống — như chất bảo quản, chất nhũ hóa, hương liệu, đường tinh luyện và chất béo biến tính. Các mặt hàng như mì ăn liền, nước ngọt có gas, bánh công nghiệp… chính là ví dụ điển hình.
Các chuyên gia lý giải rằng quá trình chế biến mạnh làm thay đổi cấu trúc thực phẩm, giảm khả năng hấp thụ dinh dưỡng và sinh ra hợp chất độc hại như acrolein (tạo ra khi dầu mỡ bị đun nóng quá nhiệt độ an toàn), đồng thời các hóa chất từ bao bì nhựa như bisphenol A, phthalates cũng có thể xâm nhập vào sản phẩm.
Viêm mãn tính hệ quả dễ nhận thấy từ việc ăn nhiều UPF. ThS. Matthew Schabath là một chuyên gia y học nổi tiếng trong lĩnh vực ung thư phổi, hiện đang công tác tại Trung tâm Ung thư H. Lee Moffitt (Moffitt Cancer Center) ở Tampa, Florida, Mỹ cho biết: “UPF thật sự đối lập với các thực phẩm lành mạnh như rau, trái cây và ngũ cốc nguyên hạt — vốn giàu chất xơ và vi mong yếu tố thiết yếu.”
Nên hạn chế dùng thực phẩm siêu chế biến để đảm bảo sức khỏe. Ảnh minh họa
Ung thư phổi được nhiều người liên tưởng đến việc hút thuốc, nhưng thực tế không hẳn vậy. TS. Sam Hare từ Bệnh viện Royal Free London cho rằng có tới 1/4 số ca mắc ung thư phổi là người không hút thuốc, và chế độ ăn nhiều siêu chế biến là một trong những yếu tố nguy cơ đáng chú ý.
Theo TS. David Katz, chuyên gia y học dự phòng của Mỹ, những người không hút thuốc vẫn có thể mắc bệnh, cho thấy có nhiều yếu tố khác tác động.
Cũng theo chuyên gia này, chưa có nhiều nghiên cứu về thực phẩm siêu chế biến và nguy cơ ung thư phổi, nhưng rất nhiều bằng chứng hiện có cho thấy chất lượng chế độ ăn uống quan trọng như thế nào trong việc dự đoán tử vong sớm do mọi nguyên nhân ở Hoa Kỳ.
Việc tiêu thụ thực phẩm siêu chế biến thường đi kèm với chất lượng chế độ ăn uống thấp hơn, chẳng hạn như lượng chất béo bão hòa, hóa chất, muối và đường cao hơn, cũng như lượng calo tiêu thụ cao hơn.
“Những yếu tố này có thể thúc đẩy tình trạng viêm – một con đường chính trong sự phát triển và tiến triển của ung thư – và làm tổn thương hệ vi sinh vật, làm suy yếu chức năng hệ miễn dịch. Sự kết hợp giữa tình trạng viêm quá mức và khả năng miễn dịch suy yếu tạo điều kiện cho các tế bào ung thư phát triển mạnh mẽ hơn”, TS Katz phân tích.
Các chất phụ gia trong thực phẩm siêu chế biến, chất gây ung thư hình thành trong quá trình chế biến hoặc hóa chất từ bao bì thực phẩm cũng có thể là nguyên nhân. Tuy nhiên, những con đường này chưa được hiểu rõ và cần được nghiên cứu thêm.
Các nghiên cứu khác cũng mở rộng bức tranh cảnh báo, UPF liên quan mật thiết đến bệnh tim mạch, tiểu đường tuýp 2, tăng huyết áp, ung thư vú, sa sút trí tuệ và tử vong sớm. Một thử nghiệm còn chứng minh chỉ trong 2 tuần tiêu thụ thực phẩm siêu chế biến, người tham gia tăng trung bình 1 kg, cho thấy nguy cơ béo phì gia tăng rõ rệt.
Nghiên cứu này bổ sung nguy cơ ung thư phổi vào danh sách các lý do để tránh thực phẩm siêu chế biến và tăng cường chất lượng chế độ ăn uống.
Trước những dữ liệu cảnh báo này, các chuyên gia dinh dưỡng kêu gọi hành động như sau: Giảm tối đa lượng thực phẩm siêu chế biến, ưu tiên các loại thực phẩm tươi, chế biến tối thiểu. Đọc kỹ nhãn mác để tránh các sản phẩm chứa danh sách thành phần dài, có chất phụ gia lạ. Tăng cường rau, trái cây, đậu, ngũ cốc nguyên hạt để bù đắp vitamin và chất xơ. Duy trì lối sống lành mạnh: không hút thuốc, tập thể dục đều đặn, duy trì cân nặng khỏe mạnh và thực hiện tầm soát sức khỏe định kỳ.
Tóm lại, nghiên cứu mới đưa ra lời cảnh tỉnh rằng ung thư phổi có thể không chỉ do thuốc lá mà còn đến từ chế độ ăn uống sai lệch. Thực phẩm siêu chế biến cần được hạn chế nghiêm túc nếu bạn muốn bảo vệ sức khỏe, đặc biệt về lâu dài. Chế độ ăn lành mạnh, thông minh không chỉ giúp giảm nguy cơ ung thư mà còn là nền tảng để nâng cao chất lượng cuộc sống và tăng tuổi thọ.
An Dương (T/h)
https://vietq.vn/nguy-co-ung-thu-phoi-tang-vot-vi-thuc-pham-sieu-che-bien-du-khong-hut-thuoc-d236106.html
