Tại khoa Cấp cứu, Bệnh viện Trung ương Quân đội 108, nhiều bệnh nhân bị đột quỵ đã được người nhà đưa đến trong tình trạng nặng hơn, do tự ý cho người bệnh uống An cung ngưu hoàng hoàn tại nhà trước khi vào viện.
Theo ThS Vũ Văn Đại – Khoa Y học cổ truyền – Bệnh viện Trung ương Quân đội 108, khoảng 80% bệnh nhân cho biết mình “nghe người làng mách” thuốc này có tác dụng thần kỳ giúp người bệnh tỉnh táo, phục hồi ngay sau hôn mê. Tuy nhiên, chỉ khi đến viện, đa số bệnh nhân đã bỏ lỡ “thời gian vàng” cứu chữa đột quỵ khiến cơ hội cứu sống giảm rõ rệt.
Đặc biệt, với trường hợp xuất huyết não, việc dùng An cung ngưu hoàn không chỉ vô ích mà còn có thể làm tình trạng chuyển biến xấu, do thuốc chứa thành phần có tác dụng chống đông máu nhẹ, làm tăng khả năng chảy máu trong não một cách nguy hiểm.
An cung ngưu hoàng hoàn là bài thuốc Đông y cổ truyền nổi tiếng từ Trung Quốc, được coi là thuốc quý. Thành phần bao gồm ngưu hoàng, chu sa (thủy ngân), xạ hương, hoàng liên, hoàng cầm, hùng hoàng (asen), trân châu, cùng một số dược liệu khác. Theo y học cổ truyền, thuốc có tác dụng thanh nhiệt, giải độc, khai khiếu, trấn kinh, phù hợp với thể trạng “nội nhiệt thịnh” như sốt cao, mê sảng, co giật.
Tuy nhiên, thực tế lâm sàng cho thấy hơn 80% các trường hợp đột quỵ là do nhồi máu não (thể hàn), diễn tiến nhanh và cần xử trí y khoa ngay. Trong những ca này, thuốc này không giúp ích mà có nguy cơ làm giảm tưới máu não, khiến tổn thương não sâu hơn. Trong khi đó, nếu bệnh nhân bị xuất huyết não, thuốc có thể làm tình trạng chảy máu trầm trọng hơn, thậm chí tử vong.
Không nên tin vào An cung ngưu hoàng hoàn để điều trị đột quỵ. Ảnh: Tuổi Trẻ/BV Trung ương Quân đội 108
Nhiều thành phần trong An cung ngưu hoàng hoàn chứa các chất độc tiềm ẩn như thủy ngân (chu sa), asen (hùng hoàng), và các dược liệu chống đông máu. Lạm dụng hoặc sử dụng không đúng đối tượng gây ra tổn thương nghiêm trọng lên gan, thận, thần kinh. Các phản ứng phụ đã được ghi nhận bao gồm rối loạn tiêu hóa, dị ứng, rối loạn nhịp tim, co giật. Một số sản phẩm trôi nổi trên thị trường còn được phát hiện chứa hàm lượng kim loại nặng vượt ngưỡng an toàn.
Một trường hợp điển hình, tại Bệnh viện Nhân Dân 115, một bệnh nhân được người nhà cho uống An cung ngưu hoàng hoàn khi có dấu hiệu đột quỵ. Hậu quả là người bệnh nôn và sặc, dẫn đến suy hô hấp, phải thở máy, dù sau đó đã hồi phục nhưng để lại tổn thương nặng nề.
Trong một tình huống khác ở Bệnh viện Trung ương Quân đội 108, một bệnh nhân với biểu hiện đột quỵ đã được cho uống An cung ngưu hoàng hoàn nhưng sau đó chuyển nặng do xuất huyết não.
An cung ngưu hoàng hoàn không nằm trong phác đồ điều trị đột quỵ của Bộ Y tế Việt Nam, cũng không được FDA hay các cơ quan quản lý dược ở Mỹ và châu Âu công nhận do thiếu bằng chứng thử nghiệm lâm sàng. Theo Cục Quản lý Y dược học cổ truyền, sản phẩm chỉ được sử dụng theo chỉ định của bác sĩ chuyên ngành; nhiều dạng sản phẩm trên thị trường tại Việt Nam thực chất là thực phẩm chức năng, không phải thuốc.
GS.TS Nguyễn Văn Thông, Chủ tịch Hội Đột quỵ Việt Nam, cảnh báo tuyệt đối không tự ý dùng loại thuốc này để phòng ngừa đột quỵ, vì có thể gây độc do chứa thạch tín, thủy ngân. Điều quan trọng nhất khi phát hiện đột quỵ là nhanh chóng đưa người bệnh đến cơ sở y tế để được xử trí kịp thời. Mỗi phút trôi qua, khoảng 2 triệu tế bào não có thể chết đi nếu không được cấp cứu đúng cách
Theo ThS Vũ Văn Đại, yếu tố quyết định trong điều trị đột quỵ không phải là viên thuốc thần kỳ, mà là thời gian đến bệnh viện, chụp CT/MRI để xác định đúng thể bệnh. Từ đó, bác sĩ có thể đưa ra phác đồ phù hợp như tiêu sợi huyết, can thiệp nội mạch hoặc điều trị nội khoa
ThS Đại chia sẻ: “Chúng tôi không phủ nhận giá trị của bài thuốc cổ, trong đó có An cung ngưu hoàng hoàn. Tuy nhiên cần nhìn nhận đúng vai trò, chỉ định và giới hạn của thuốc. Dùng cần dựa trên y lý – y chứng – y đức. Tuyệt đối không để một bài thuốc quý trở thành niềm tin mù quáng gây hại”.
Theo Cục Quản lý Dược, Bộ Y tế, hiện thuốc có tên An cung ngưu hoàng hoàn lưu hành trên thị trường Việt Nam có nhiều nguồn gốc từ Trung Quốc, Hàn Quốc, Triều Tiên… được nhập khẩu vào Việt Nam qua đường phi mậu dịch hoặc qua đường chính thức. Đây là thuốc Đông y có thành phần gồm các vị dược liệu và phải được sử dụng, kê đơn của các thầy thuốc Đông y. Cơ quan này quy định rõ thuốc chỉ được dùng cho nhiệt bệnh, tà nhập tâm bào, cao nhiệt kinh quyết (sốt cao co giật), thần hôn (hôn mê), loạn ngữ (mê sảng); hôn mê do trúng phong (viêm não, viêm màng não, xuất huyết não thể bế chứng: có sốt cao, huyết áp tăng,…). Thuốc được dùng đường uống, cần phải dùng thuốc theo đơn, đúng chỉ định và dưới sự giám sát chặt chẽ của bác sĩ y học cổ truyền hoặc thầy thuốc Đông y.
Đặc biệt, theo hướng dẫn của Bộ Y tế, thuốc chống chỉ định với người tai biến mạch máu não, viêm não thể thoát chứng và thể chảy máu vào não thất của tai biến mạch máu não, người thể hàn, dương hư, tỳ vị hư hàn, phụ nữ có thai, người suy giảm chức năng gan, thận. Người không có chuyên môn không thể phân biệt các chứng bệnh này. Do đó, việc người dân mua thuốc dự trữ cho người đột quỵ uống được khuyến cáo đây là hành động nguy hiểm.
Để dự phòng đột quỵ não, người dân nên kiểm soát huyết áp, mỡ máu, sử dụng thuốc chống đông dưới sự hướng dẫn và thăm khám định kì của bác sĩ. Nếu xuất hiện triệu chứng của đột quỵ não như nói khó, yếu liệt vận động thì phải đến cơ sở y tế gần nhất để được thăm khám và điều trị kịp thời.
An cung ngưu hoàng hoàn là bài thuốc cổ quý nếu sử dụng đúng chỉ định và dưới sự giám sát y khoa. Tuy nhiên, tự ý dùng tại nhà khi phát hiện dấu hiệu đột quỵ không chỉ vô hiệu mà còn có thể nguy hiểm đến tính mạng. Thời gian vàng trong cấp cứu đột quỵ là từ 3 đến 6 giờ đầu — khoảng thời gian quyết định khả năng sống còn và hồi phục của người bệnh. Việc sớm gọi cấp cứu và đưa bệnh nhân đến bệnh viện là biện pháp cứu sống tối ưu nhất, thay vì trông chờ vào “thần dược” chưa được chứng minh.
Theo An Dương (T/h)
https://vietq.vn/bac-si-canh-bao-gia-tang-ca-dot-quy-chuyen-nang-do-dung-an-cung-nguu-hoang-hoan-tai-nha-d235949.html
