Sử dụng thuốc đúng cách là yếu tố then chốt trong điều trị bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính (COPD). Tuy nhiên, thực tế cho thấy nhiều bệnh nhân vẫn dùng thuốc sai cách khiến điều trị kém hiệu quả mà còn gây tác dụng phụ nghiêm trọng.
Theo Hiệp hội Phổi Mỹ, bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính (COPD) là một trong những nguyên nhân gây tử vong hàng đầu tại Việt Nam và thế giới. Dù không thể chữa khỏi hoàn toàn, nếu được điều trị đúng cách, người bệnh có thể kiểm soát triệu chứng, giảm số lần nhập viện và nâng cao chất lượng cuộc sống. Tuy nhiên, việc dùng thuốc điều trị COPD không đúng cách lại có thể khiến bệnh nặng thêm, gây biến chứng nguy hiểm.
Nhiều người bệnh có tâm lý muốn cắt nhanh cơn ho kéo dài – một triệu chứng phổ biến ở COPD nên tự ý sử dụng thuốc giảm ho. Tuy nhiên, theo Phó Giáo sư, Tiến sĩ Chu Thị Hạnh (Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh Hà Nội), ho là phản xạ tự nhiên giúp cơ thể tống đờm ra ngoài. Việc dùng thuốc ức chế ho vô tình làm đờm ứ đọng, gây bít tắc đường thở, từ đó khiến bệnh nặng hơn. Tương tự, các thuốc an thần hay thuốc ngủ nếu dùng tùy tiện có thể ức chế trung tâm hô hấp, làm giảm khả năng thông khí và gây ngưng thở – đặc biệt nguy hiểm ở người bệnh COPD nặng hoặc lớn tuổi.
Người bệnh COPD thường được chỉ định dùng thuốc giãn phế quản dạng hít (ống xịt định liều MDI, bột hít DPI hoặc khí dung). Đây là nhóm thuốc có tác dụng nhanh, trực tiếp tại phổi, hạn chế tác dụng phụ toàn thân. Tuy nhiên, hiệu quả điều trị chỉ đạt được nếu người bệnh sử dụng đúng thiết bị, đúng kỹ thuật và đủ liều lượng. Nếu dùng sai cách, thuốc sẽ không vào được phổi hoặc lượng thuốc không đủ để đạt hiệu quả mong muốn.
Sử dụng thuốc điều trị bệnh phổi tắc nghẽn nên lưu ý để không hại sức khỏe. Ảnh minh họa
Ngoài ra, một số người có thể lạm dụng hoặc dùng không đều thuốc dạng hít chứa corticoid, gây ra tình trạng nhiễm nấm miệng (Candida), loét niêm mạc, hoặc các tác dụng phụ như yếu cơ, loãng xương nếu dùng lâu dài. Vì vậy, sau khi xịt thuốc, cần súc miệng sạch để tránh đọng thuốc ở miệng và họng.
Chia sẻ với Everyday Health, tiến sĩ Robert A. Wise, Giám đốc y khoa tại Trung tâm Hen suyễn và Dị ứng Johns Hopkins ở Baltimore (Mỹ) cho biết, một số dấu hiệu cảnh báo bệnh đang trở nặng hoặc thuốc mất tác dụng gồm: ho kéo dài hơn, thở khò khè tăng lên, khó thở khi gắng sức, đờm chuyển màu xanh vàng, huyết áp hoặc nhịp tim thay đổi, buồn nôn, tiêu chảy hoặc tê bì tay chân (có thể do hạ kali khi dùng corticoid). Nếu gặp những biểu hiện này, người bệnh cần đi khám ngay để được điều chỉnh thuốc hoặc thay đổi phác đồ điều trị kịp thời.
Đôi khi, nếu một người dùng sai liều thuốc điều trị COPD còn có thể ảnh hưởng đến huyết áp, nhịp mạch hoặc thậm chí là chất điện giải của họ. Người bệnh COPD có thể bị hạ kali do một số loại thuốc xịt nhất định. Vì vậy nên theo dõi thường xuyên các dấu hiệu sinh tồn và chất điện giải để đảm bảo cơ thể đang xử lý thuốc phù hợp.
Thậm chí, Tiến sĩ Wise cho biết, tác dụng phụ phổ biến nhất của một số loại thuốc uống được kê đơn cho COPD là rối loạn tiêu hóa, chẳng hạn buồn nôn, tiêu chảy và sụt cân. Điều này thường xảy ra khi bắt đầu dùng thuốc.
COPD là bệnh lý tiến triển, do đó việc tái khám định kỳ để theo dõi chức năng phổi, kiểm tra tác dụng thuốc và đánh giá nguy cơ biến chứng là rất quan trọng. Dựa trên tình trạng cụ thể, bác sĩ có thể điều chỉnh liều lượng, thay thuốc phù hợp hoặc kết hợp thêm biện pháp hỗ trợ như vật lý trị liệu hô hấp, phục hồi chức năng phổi.
Luôn sử dụng thuốc theo chỉ định của bác sĩ, tuyệt đối không tự ý thêm hoặc bỏ thuốc. Ưu tiên thuốc dạng hít và học cách sử dụng đúng kỹ thuật để tối ưu hiệu quả. Theo dõi sát các dấu hiệu bất thường và tác dụng phụ trong quá trình dùng thuốc. Không tự ý dùng thuốc giảm ho, thuốc an thần, kháng sinh hoặc corticoid đường uống. Tái khám định kỳ, duy trì lối sống lành mạnh để kiểm soát bệnh hiệu quả hơn.
Thực tế điều trị COPD hiệu quả không chỉ nằm ở việc dùng đúng loại thuốc, mà còn ở cách sử dụng, liều lượng, thời gian và sự phối hợp chặt chẽ giữa bệnh nhân và nhân viên y tế. Dùng thuốc đúng cách không chỉ kiểm soát được triệu chứng mà còn nâng cao chất lượng sống, giảm nguy cơ nhập viện và biến chứng lâu dài cho người bệnh.
Theo Vân Thảo (T/h)
https://vietq.vn/bac-si-khuyen-cao-nen-can-trong-khi-dung-thuoc-dieu-tri-benh-phoi-tac-nghen-man-tinh-d234571.html
