Hệ số an toàn của máy tính xách tay (laptop) cao hơn nhiều so với điện thoại, tuy nhiên nếu sử dụng không đúng cách người dùng có thể đối mặt nguy cơ cháy nổ gây hậu quả nghiêm trọng.
Thời gian gần đây xảy ra không ít sự việc thương tâm do cháy nổ máy tính trong quá trình sử dụng. Mới đây nhất là trường hợp nam sinh lớp 7 tại Hải Dương tử vong do laptop không may phát nổ khi đang học bài.
Laptop có thể cháy nổ nếu không được sử dụng đúng cách. (Ảnh minh họa)
Đánh giá từ góc độ khoa học, TS Lê Tuấn Anh (Đại học Bách khoa Hà Nội) chỉ ra rằng, mặc dù hệ số an toàn của pin laptop cao hơn nhiều so với điện thoại, nhưng rủi ro vẫn tồn tại, đặc biệt là với các loại pin cũ, pin sử dụng không đúng cách hoặc pin gặp vấn đề về sạc. Một số dấu hiệu như sạc không vào điện, pin nhanh hết hoặc máy tự tắt đột ngột đều là dấu hiệu cảnh báo cho việc pin có thể đã hỏng và gây nguy cơ cháy nổ.
Do đó, khi sử dụng người dùng cần lưu ý một số vấn đề sau để đảm bảo an toàn cho quá trình sử dụng laptop:
Sạc pin laptop đúng cách
Chuyên gia cho biết, các dòng laptop hiện nay đa phần sẽ sử dụng pin Li-on. Với loại pin này, khi pin được sạc đầy 100%, sạc sẽ tự động ngắt nguồn điện cung cấp cho pin và chuyển nguồn điện trực tiếp sang máy. Vì thế, nếu người dùng vừa xài vừa sạc khi pin chưa đầy, nguồn điện sẽ được chia một phần cho máy và một phần để sạc pin. Khi đó, điện năng cấp cho pin sẽ bị giảm xuống và thời gian sạc kéo dài ra, cộng với việc sử dụng laptop sẽ khiến máy rất nóng. Điều này sẽ làm giảm tuổi thọ pin đáng kể.
Bên cạnh đó, việc sạc pin máy tính xách tay đến 100% và sau đó để pin xả hoàn toàn không có lợi cho pin. Thay vào đó, hãy duy trì mức sạc từ 20% đến 80%, giúp kéo dài tuổi thọ pin và giảm nguy cơ cháy nổ.
Đừng quên rút phích cắm sau khi sạc. Khi pin đã được sạc đủ, lý tưởng nhất là không đến 100%, hãy rút bộ sạc ra. Việc cắm điện khi pin đã được sạc đầy có thể tạo ra nhiệt dư thừa và gây áp lực không cần thiết cho pin.
Sử dụng sạc chất lượng
Mỗi dòng laptop sẽ có thông số kỹ thuật riêng và luôn đi kèm một bộ sạc chính hãng phù hợp với máy. Nếu người dùng sử dụng sạc kém chất lượng và không tương đồng hiệu suất với laptop sẽ dễ dẫn đến hiện tượng chạm chập, gây hỏng hóc laptop.
Giữ laptop luôn thông thoáng
Nên đặt laptop ở nơi khô ráo, thoáng mát trong khi sạc vì nhiệt độ cao sẽ ảnh hưởng xấu đến tuổi thọ pin. Người dùng có thể sử dụng đế tản nhiệt để làm cho laptop đỡ nóng lên, tránh ảnh hưởng pin laptop.
Có thể sử dụng giá đỡ để laptop được thông thoáng hơn. (Ảnh minh họa)
TS. Trần Văn Thịnh, nguyên Trưởng khoa Điện, ĐH Bách khoa Hà Nội cho biết, các mẫu laptop sử dụng lâu sẽ tích tụ nhiều bụi khiến việc thoát nhiệt trở nên khó khăn hơn, pin cũng sẽ nóng nhiều hơn khi sạc hoặc sử dụng cường độ cao. Một số người có thói quen đặt laptop trên chăn, nệm để sử dụng cũng khiến máy khó thoát nhiệt và bịt các khe thoát nhiệt của máy. Nếu để thời gian dài, hoàn toàn có thể gây cháy nổ pin. Laptop vì vậy được khuyên sử dụng ở các vị trí thoáng mát, bề mặt phẳng. Ngoài ra, việc vệ sinh thường xuyên cũng rất cần thiết bằng cách dùng máy hút bụi, máy thổi bụi, hoặc mang đến các trung tâm bảo dưỡng để thực hiện.
Chăm sóc và bảo trì pin
Tạp chí máy tính PC World khuyến cáo, nên thay pin lithium-ion sau hai đến ba năm sử dụng, khi pin bắt đầu lão hóa, tuổi thọ pin giảm đáng kể và có thể gây ra các hiện tượng thoát nhiệt quá mức.
Bên cạnh đó, các nhà sản xuất thường xuyên tung ra bản cập nhật phần mềm để cải thiện hiệu suất thiết bị và sửa lỗi, bao gồm tối ưu hóa việc sử dụng pin. Cập nhật BIOS (hệ thống đầu vào/đầu ra cơ bản) và driver có thể góp phần kéo dài tuổi thọ pin và an toàn hơn.
Người dùng cũng cần chú ý đến các cài đặt nâng cao hiệu suất của pin như làm mờ màn hình, tắt phần cứng không cần thiết hoặc thay đổi một số điều kiện hệ thống khi máy hoạt động ở chế độ pin.
Theo thời gian, việc đọc dung lượng pin của máy tính xách tay có thể không khớp với trạng thái sạc thực tế của pin, khiến các chỉ báo mức năng lượng không chính xác. Để khắc phục, hãy hiệu chỉnh pin 2-3 tháng một lần, tức sạc đầy pin, cho phép pin xả hết và sau đó sạc lại đến 100%.
Nhận biết dấu hiệu cảnh báo pin hỏng
Nhận biết sớm dấu hiệu cảnh báo pin bị hỏng có thể giúp ngăn ngừa cháy nổ, ví dụ như pin cạn nhanh hơn bình thường hoặc không sạc được như trước. Theo đó nếu nhận thấy máy tính xách tay tạo ra nhiệt tự nhiên nhưng máy nóng thường xuyên là dấu hiệu cho thấy vấn đề. Bên cạnh đó, pin hỏng sẽ bị phồng hoặc rò rỉ và cần được thay ngay lập tức.
Dấu hiệu pin hỏng cũng thể hiện qua việc máy tính bị tắt đột ngột hoặc không thể khởi động bằng nguồn pin. Một số máy tính xách tay sẽ có thông báo cảnh báo khi cần thay pin. Luôn chú ý đến những cảnh báo này và tuân thủ lời khuyên từ nhà sản xuất.
Chọn pin và củ sạc thay thế chính hãng
Pin laptop cần được thay chính hãng để có chất lượng đảm bảo cũng như sự đồng bộ giữa mạch và cell pin. Tuy nhiên, nhiều người sử dụng muốn thay pin không chính hãng để tiết kiệm chi phí. Ngoài chất lượng cell, các mạch điều khiển pin không chính hãng cũng có chất lượng kém, việc kiểm soát dòng và nhiệt không tốt rất dễ gây cháy nổ.
Sạc pin không chính hãng cũng là một trong những nguyên nhân gây cháy nổ.
Ngoài ra, củ sạc không chính hãng cũng là nguyên nhân đáng kể gây ra hiện tượng cháy nổ. Các mẫu sạc này thường cho dòng điện không ổn định, không có các mạch bảo vệ để cắt giảm chi phí khiến pin bị ảnh hưởng nhiều. Sau một thời gian, pin có thể bị hỏng gây ra cháy nổ hoặc thậm chí chính củ sạc bị hiện tượng này.
Bảo quản pin đúng cách
Nếu người dùng đang cất máy tính xách tay hoặc pin, hãy đảm bảo pin ở trạng thái sạc một phần, lý tưởng là khoảng 50%. Lưu trữ pin đã xả hết gây giảm dung lượng pin, còn pin được sạc đầy có thể mất khả năng sạc, thậm chí phát nổ theo thời gian.
Ngoài ra, nếu không sử dụng laptop trong thời gian dài và pin có thể tháo rời, người dùng nên tháo pin, ngăn chặn nguy cơ hao pin do mức tiêu thụ điện năng còn lại của máy.
Việc tuân thủ các nguyên tắc trên sẽ giúp người dùng sử dụng laptop một cách an toàn và tránh được nguy cơ cháy nổ không mong muốn. Đồng thời, cần nhớ rằng việc chăm sóc và bảo quản pin đúng cách cũng đóng vai trò quan trọng trong việc bảo vệ môi trường và sức khỏe của bản thân, cộng đồng.
Duy Trinh (t/h)
https://vietq.vn/su-dung-may-tinh-xach-tay-an-toan-tranh-nguy-co-chay-no-d219772.html
