Theo nghiên cứu của các chuyên gia, thực phẩm giàu proline có khả năng làm gia tăng căng thẳng cho người sử dụng.
Một nghiên cứu mới được đăng trên tạp chí Cell Metabolism cho thấy các nhà khoa học đã tìm ra mối liên hệ rõ ràng giữa hàm lượng proline trong huyết tương và mức độ stress của người, chuột.
Proline là một loại axit amino – rất giống với axit amin, thường được mô tả là các khối protein xây dựng quan trọng của sự sống. Chức năng của proline bao gồm giúp hình thành collagen, tái tạo sụn, hình thành mô liên kết, sửa chữa tổn thương da và vết thương, chữa lành niêm mạc ruột và sửa chữa khớp. Cấu trúc của proline là duy nhất bởi vì nó là axit amin tạo protein duy nhất (loại tạo thành protein sinh tổng hợp) với một amin thứ cấp. Nó không chỉ giúp ích cho việc xây dựng các loại protein mà còn có vai trò là chất xúc tác trong nhiều phản ứng hữu cơ.
Tiêu thụ nhiều thực phẩm giàu proline có thể gia tăng căng thẳng.
Một chức năng chính của proline là giúp sửa chữa tổn thương cho da, chẳng hạn như vết thương, vết mổ và vết bỏng. Nó tham gia vào cả ba giai đoạn của dòng thác chữa lành vết thương trên giường vì nó kích thích sự di chuyển của tế bào và góp phần phát triển mô mới. Các nghiên cứu đã phát hiện ra rằng trong giai đoạn đầu của quá trình lành vết thương, nồng độ proline trong chất lỏng của vết thương cao hơn ít nhất 50% so với mức huyết tương, cho thấy việc nhập proline tích cực vào vị trí vết thương.
Tuy nhiên từ khoảng 10 năm trước, các nghiên cứu đã nhận ra proline có mối liên hệ với trạng thái căng thẳng (stress) ở nhiều đối tượng sinh vật, từ thực vật tới con người. Quá trình chuyển hóa proline trong cơ thể có thể sinh ra các gốc tự do (ROS) gây ra các phản ứng oxy hóa có hại cho hoạt động thần kinh và thúc đẩy cơ chế gây chết tế bào theo chương trình (apoptosis). Tuy nhiên, trước đây chưa có công bố nào chỉ ra mối liên hệ trực tiếp giữa hàm lượng proline trong thực phẩm tiêu thụ, proline trong máu và xu hướng stress của con người.
Nghiên cứu này kết hợp nhiều phương án tiếp cận khác nhau để tăng độ tin cậy của dữ liệu và phân tích mối tương quan dưới nhiều góc độ.
Proline trong thực phẩm và huyết tương có mối liên hệ chặt nhất với tình trạng stress của các tình nguyện viên tham gia phỏng vấn khảo sát. Những người có chế độ dinh dưỡng giàu proline và hàm lượng proline trong máu cao nằm trong nhóm có điểm stress cao nhất. Ngược lại, nhóm có chế độ dinh dưỡng ít proline và ít proline trong máu có điểm stress thấp nhất. Tuy nhiên, không phải ai tiêu thụ nhiều thực phẩm giàu proline cũng có proline trong máu cao.
Đánh giá thành phần vi sinh trong ruột (gut microbiota) cho thấy những người tiêu thụ nhiều proline nhưng có ít proline trong máu có thành phần vi sinh ruột tương tự người tiêu thụ ít proline và có điểm stress thấp. Hệ vi sinh ruột của tình nguyện viên có điểm stress khác nhau được đưa vào đường tiêu hóa của chuột và chuột mô hình stress cũng có biểu hiện stress tương ứng với điểm của tình nguyện viên. Đây là bằng chứng rất sinh động cho mối tương quan này.
Các tình nguyện viên có điểm stress thấp hay có proline máu thấp đều có nhiều các lợi khuẩn trong ruột như Actinobacteria, Lachnospiraceae. Đây là các vi khuẩn có khả năng chuyển hóa tốt proline, thậm chí vi khuẩn như Bifidobacterium sp (vi khuẩn đầu bảng trong khả năng sản sinh GABA, một chất dẫn truyền thần kinh) có tác dụng giảm căng thẳng.
Ngược lại, ở tình nguyện viên hay chuột có điểm stress cao, vi sinh ruột lại giàu các vi khuẩn như Acidaminococcus sp, là vi khuẩn sống dựa vào các axit amin khác, không phải proline, hay nói cách khác không có khả năng chuyển hóa proline tốt.
Mặc dù không phải ai tiêu thụ nhiều proline cũng có proline máu cao và tăng nguy cơ căng thẳng/stress, nhưng đây vẫn là yếu tố hàng đầu trong thực phẩm có liên hệ với tình trạng stress. Vì vậy, những ai đang gặp tình trạng căng thẳng liên tục, việc giảm các nguồn thực phẩm giàu proline có thể cân nhắc tới.
Nghiên cứu này cũng chỉ ra việc sử dụng các thuốc giảm căng thẳng không làm thay đổi thành phần vi khuẩn ruột có liên hệ với điểm stress. Điều này có nghĩa là vai trò của các thuốc giảm căng thẳng hiện nay có thể chỉ có tác dụng tức thời mà không có tác dụng lâu dài, người bị stress liên tục phải phụ thuộc nhiều vào thuốc. Phát hiện mới này có thể giúp thiết kế phương án điều trị có tác dụng lâu dài hơn.
Thực phẩm nào giàu proline?
Các nguồn proline và collagen tốt nhất trong chế độ ăn kiêng là nước dùng xương và các thực phẩm giàu protein khác, đặc biệt là các sản phẩm từ động vật, như thịt nội tạng như gan, thịt bò, gà, cá biển và trứng.
Đặc biệt, phụ nữ đang sử dụng nhiều sản phẩm collagen dạng uống cần lưu ý là tỷ lệ proline/hydroxyproline trong collagen lên tới 25%. Việc dùng nhiều thuốc bổ trợ collagen không những tác dụng chưa được chứng minh rõ ràng mà còn có thể gây thêm căng thẳng (làm tăng tốc lão hóa da).
Một trường hợp đặc biệt là sữa, có hàm lượng proline cao nhưng lại chứa nhiều thành phần tác dụng giảm căng thẳng. Các nghiên cứu ở người cũng khẳng định vai trò này. Lactoferrin, lactium, tryptophan và phospholipid trong sữa đã được chứng minh là có tác dụng an thần, hạn chế phản ứng thần kinh gây căng thẳng.
Không những thế, các sữa có bổ sung lợi khuẩn, sữa chua có probiotic như Bifidobacterium còn có thêm GABA từ hoạt động lên men của vi khuẩn, là một chất giúp giảm căng thẳng rất tốt. Vai trò làm giảm căng thẳng của sữa có ý nghĩa sinh học lớn vì đây là nguồn dinh dưỡng chính cho trẻ sơ sinh, hợp gặp rất nhiều stress do đột ngột chuyển môi trường sống.
An Dương (T/h)
https://vietq.vn/thuc-pham-giau-proline-co-the-lam-tang-muc-do-cang-thang-d201220.html
