Sét thường đánh vào các điểm cao. Khu vực đô thị được bao bọc bởi các tòa nhà, công trình cao tầng, do vậy nguy cơ người dân bị sét đánh ở đô thị thấp hơn ở nông thôn và đồi núi.
Nam Bộ đã bước vào mùa mưa. Những cơn mưa dông kèm theo giông sét bắt đầu hoạt động mạnh và có thể gây nguy hiểm đến tính mạng của người dân. Tuy nhiên, không phải ai cũng biết cách bảo vệ an toàn cho mình và người thân khỏi nguy cơ bị sét đánh.
TS Nguyễn Nhân Bổn, chuyên gia về nhà máy điện và chống sét, Giảng viên khoa Điện – Điện tử, trường ĐH Sư phạm Kỹ thuật TP.HCM đã có cuộc trao đổi cùng phóng viên về vấn đề này.
Là một chuyên gia về nhà máy điện và chống sét, ông có thể cho biết, giông sét có thể gây nguy hiểm như thế nào đối với con người?
Sét là một hiện tượng thiên nhiên do việc hình thành các đám mây dông mang điện tích trái dấu. Khi các đám mây trái dấu tương tác với nhau thì sẽ tạo nên hiện tượng sét, khiến các dòng tiên đạo (dòng điện sét) có thể phát triển xuống mặt đất.
Đặc điểm của các dòng tiên đạo khi phát triển sẽ hướng đến các vật nhọn, các vật kim loại có khả năng truyền điện và cả con người (vì cơ thể con người mang điện).
Dòng điện của sét có thể lên đến hàng ngàn Ampe (A). Đối với con người, dòng điện đi qua chỉ cần 50mA thì có thể tử vong. Thời gian sét đánh vào người chỉ kéo dài vài mili giây. Song, do cường độ dòng điện quá mạnh, con người có thể tử vong. Việc sét đánh cũng tạo ra hiện tượng phóng hồ quang điện dẫn đến con người có thể bị bỏng, cháy da thịt do sét đánh.
Một số trường hợp, sét đánh vào những vật dẫn điện hoặc mang điện nhưng cảm ứng và truyền điện sang người cũng sẽ dẫn đến tử vong.
Mỗi năm khi vào đầu mùa mưa vẫn có những hiện tượng người dân gặp nạn khi bị sét đánh, nhưng chủ yếu là vùng nông thôn. Tại các vùng đô thị lớn như TP.HCM thì nguy cơ bị sét đánh có tương tự như ở vùng nông thôn không?
Tính chất của sét là các đường tiên đạo phát triển xuống mặt đất. Các đường tiên đạo này sẽ hướng đến các vị trí cao, các đỉnh nhọn mang điện, và các vị trí có kim loại dẫn điện….
Hiện tượng bị sét đánh xảy ra nhiều ở các đồng trống, hoặc những tán cây cao mà xung quanh là đất trống. Những vị trí như vậy, nguy cơ bị sét đánh là rất cao. Các vùng núi, đồi trống cũng tương tự và có nguy cơ lớn vì vị trí nằm gần hơn các đám mây giông tích điện.
Còn đặc điểm của các đô thị lớn như TP.HCM lại khác. Ở thành phố mật độ nhà cửa, các công trình cao tầng rất nhiều. Vì thế, khi sét đánh, các đường tiên đạo sẽ hướng đến các vị trí cao như tường các tòa nhà (tường có bê tông cốt thép), các đỉnh nhọn, vật nhọn mang điện hoặc có khả năng dẫn điện… Vì thế người dân ở các vùng đô thị có nguy cơ bị sét đánh thấp hơn các vùng nông thôn, đồi núi.
Vì sao ngồi trong nhà vẫn có thể bị sét đánh?
Khi gặp trời giông sét, người dân ở ngoài đường cần phải tuân thủ nguyên tắc chung nào? Và cần làm gì để phòng tránh và giữ an toàn cho bản thân?
Tại các địa phương, nhất là ở vùng nông thôn, đồi núi, chính quyền hoặc các cơ quan chuyên môn có thể lập ra bản đồ sét. Cụ thể, các đơn vị này có thể thu thập dữ liệu về các vị trí có khả năng bị sét đánh, từng bị sét đánh để có thể khuyến cáo cho người dân được biết và phòng tránh.
Về phía người dân, khi bắt đầu hiện tượng mưa dông và sấm sét người dân phải tìm kiếm những chỗ trú ẩn an toàn bằng cách lập tức vào nhà. Người dân tuyệt đối không đứng ở các đồng trống, hoặc trú ẩn dưới gốc cây lớn mà xung quanh là chỗ trống hoặc cây nhỏ. Gốc cây lớn với chóp ở cao là vị trí có nguy cơ bị sét đánh cao. Khi sét đánh vào cây, dòng điện sẽ truyền xuống dưới và cảm ứng với con người.
Người dân cũng hạn chế đứng gần cột điện hoặc khu vực gần đường dây điện. Vì khi sét đánh có thể đứt dây và rơi xuống đất gây nguy hiểm cho con người.
Trong trường hợp người đi làm đồng gặp mưa dông kèm thêm sấm sét mà không có điều kiện để về ngay thì có thể chọn các cây nhỏ làm địa điểm trú và tránh sét. Nếu không có thì có thể nằm sát trên nền đất khô hoặc ngồi thấp và mặc áo mưa để tránh sét.
Để phòng tránh, người dân nên theo dõi các bản tin dự báo thời tiết. Nếu nhà đài báo đề phòng tố lốc và giông sét thì nông dân nên có kế hoạch làm đồng hợp lý. Khi đang làm đồng nếu thấy bắt đầu có hiện tượng giông sét nên về nhà sớm.
Một lưu ý khác, khi trời đang có sét, người dân nên rút nguồn hết tất cả các thiết bị điện đề phòng nguy cơ cháy nổ. Bởi, sét có thể cảm ứng đến đường dây làm tăng áp dòng điện dẫn đến cháy các thiết bị điện, điện tử trong nhà.
Tuy nhiên, vẫn có những trường hợp ở trong nhà bị sét đánh là trường hợp nhà nằm trên các vùng đồi cao, xung quanh là đất trống, hoặc nhà làm bằng các vật liệu không kiên cố như làm bằng tre, nứa… Khi sét đánh trúng nhà, các vật liệu dễ bắt lửa từ vật liệu làm nhà có thể làm cháy nhà, gây nguy hiểm tín mạng con người.
Mới đây một người phụ nữ ở Cần Thơ đi làm đồng thì bị sét đánh. Vùng cổ và ngực bị cháy vì đeo dây chuyền bằng vàng. Vậy mang trang sức có thể là yếu tố gây ra sét đánh không?
Như đã chia sẻ ở trên, cơ thể con người mang điện. Tính chất của sét là các đường tiên đạo hướng xuống đất. Nên sét sẽ đánh vào các vị trí trên cao, gần với đường di chuyển của nó nhất. Vì thế không thể kết luận, việc người dân mang đồ trang sức hay các kim loại dẫn điện khác thì nguy cơ bị sét đánh cao hơn.
Theo Khampha.vn
